چکیده:
اولین دیدگاهی که شایسته است از آن به نهج البلاغه نگریسته شود گزاره های شناختیآن است . در این میان بحث رسانگی طرح واره ها به همراه شباهت براساس استعاره های مفهومی و برحسب ویژگی های قلمرویی مبدأ و مقصد در نهج البلاغه، مفهوم بسیار گسترده دارد. رسانگی که بهترین صفت استعاره مفهومی در این جستار است برپایه واژة «ابل» در خطبة سوم با بسط در مفاهیم مختلف تحلیل می شود و در این راستا به صورت توصیفی- تحلیلی براساس چارچوب استعاره ساختی و رسم طرح واره های تصویری مبدأ و مقصد، آموزه های دینی و تربیتی با ذکر مثال های متنوع خطبة سوم بیان می گردد. لیکن در این موضوع آنچنان که باید و شاید کمتر بحث نظری شده است. البته فارغ از جنبة معرفتی موضوع ، آثار و نتایج عملی گفتمان هایی از این دست تأثیر شگرفی در زندگی فردی و اجتماعی می گذارد .
خلاصه ماشینی:
رسانگی، که بهترین صفت استعارة مفهومی در این جستار است، بر پایة واژة «ابل» در خطبة سوم با بسط در مفاهیم مختلف تحلیل میشود و در این زمینه بهصورت توصیفی ـ تحلیلی براساس چهارچوب استعارة ساختی و رسم طرحوارههای تصویری مبدأ و مقصد آموزههای دینی و تربیتی با ذکر مثالهای متنوع خطبة سوم بیان میشود.
6. طرحوارههای مبدأ این طرحوارهها به طرحوارههای تجربیات معروفاند؛ یعنی انسان تجربة خود را از قرار گرفتن شیء یا چیزی در ابتدای مسیر به موارد انتزاعی تعمیم دهد و آنچه را در ذهن تشکیل میشود برای پدیدهای عینی تصور کند.
مثال یک: در این فراز حضرت علی (ع) سختی طاقتفرسای خانهنشینی را به سفر به سوار شدن بر جهاز شتر در آفتاب نیمروز تشبیه میکند.
سوار بر جهاز و پالان شتر بههمراه لوازمش، که نوعی رسانگی است، ویژگیهایی دارد که به تحلیل آن میپردازیم: ملموس بهعنوان طرحوارة مبدأ در نظر گرفته شده است و جنبة انتزاعی بهعنوان طرحوارة مقصد مطرح شده است» (شعیری، 1385: 173) و در ذیل هر طرحواره جنبههای ملموس و انتزاعی با ذکر مثالها بهمنظور درک عمیقتر عبارات آن آورده شده است.
مثال سوم: در این مورد حضرت امیر (ع) در معرض خطر قرار گرفتن را به سوار شدن بر شتر سرکش تشبیه کرده است.
در عین حال میشود تحلیل کرد که خود امر خلافت به شتر سرکش تشبیه شده است.
مثال پنجم: در این فراز حضرت امیر (ع) با رسانگی صریح عیش و نوش فراوان را در قالب تشبیه به آکنده و تهی ساختن دو پهلو مانند کرده است.