چکیده:
یکی از مسائل جدید در تعلیم و تربیت کشورهای پیشرفته وارد کردن برنامههای تربیت اقتصادی به سیستم آموزشی در کنار آموزش مهارتهای اولیه و ضروری است، که این مسئله ناشی از اهمیت روزافزون این موضوع میباشد. این پژوهش با هدف تبیین مؤلفههای تربیت اقتصادی براساس آموزههای اسلامی صورت گرفت. روش انجام پژوهش، تحلیل متن به روش قیاسی−استقرایی بود. جامعه آماری پژوهش آیات قرآن کریم بوده که با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند، آیات مرتبط با موضوع پژوهش، تا رسیدن به حد اشباع، مورد بررسی قرار گرفت. از پرسشنامه محقق ساخته به منظور دریافت تأیید نظر متخصصان جهت بررسی تناسب مقولههای استخراج شده با اهداف پژوهش استفاده شد.
یافتههای پژوهش در تبیین مؤلفههای تربیت اقتصادی براساس آموزههای اسلامی، شامل استخراج 48 مؤلفه ذیل سه مفهوم کلی تولید، توزیع و مصرف است. به تفکیک در ذیل مفهوم تولید، 3 مقوله عوامل تولید، کسب و کارهای مولد و عوامل بهرهوری تولید با 19 زیرمقوله، در ذیل مفهوم توزیع، 3 مقوله هدف توزیع، ابزارهای مالی توزیع و آسیبشناسی توزیع ثروت با 16 زیرمقوله و در ذیل مفهوم مصرف، 2 مقوله نیازها و انگیزههای ایجاد مصرف و ویژگیهای مصرف با 13 زیرمقوله، استخراج و طبقهبندی شده است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به آنچه بیان شد، میتوان گفت دغدغۀ اصلی برای پرداختن به مسئله تربیت اقتصادی در این پژوهش و تبیین مؤلفههای آن، این است که مسئله تربیت اقتصادی برای تدوین اهداف آموزشی در ابعاد دانش، نگرش و توانش هیچ سامانی ندارد و در زمینۀ تدوین اهداف و برنامههای تعلیم و تربیت رسمی و عمومی در عرصۀ اقتصاد مبتنی بر تجارب دنیا و ارزشهای دینی و فرهنگ اسلامی تا کنون کار جامعی انجام نشده است، از سوی دیگر، با وجود توجه به فرهنگ کار و تلاش در برنامه درسی ملی، صرفاً به کسب رزق حلال توجه شده است که نتایج این پژوهش میتواند در تکمیل مؤلفههای لازم برای کسب شایستگیهای مورد نظر این برنامه مؤثر باشد.
یافتههای پژوهش و تفسیر آنها در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش که شناسایی مؤلفههای تربیت اقتصادی بر اساس آموزههای اسلامی است، مؤلفههای تربیت اقتصادی در ذیل سه مفهوم تولید، توزیع و مصرف به روش تحلیل محتوا به شرح ذیل استخراج شد: بخش اول: مؤلفههای تربیت اقتصادی در حوزه تولید مؤلفههای تربیت اقتصادی در ذیل مفهوم تولید، مؤلفههایی هستند که برای تولید هر کالا و یا خدمتی، انسان نیازمند آنهاست تا تولید محقق شود و برای دستیابی به تربیت اقتصادی در بخش تولید میتوان برنامههای درسی را بر اساس این محتوا متناسب با سطح درک و انتزاع دانشآموزان تدوین کرد.
در برنامههای طراحی شده برای دستیابی به هدف تربیت اقتصادی در حوزه توزیع، یعنی برقراری عدالت و توزیع بهینه درآمد میان همه افراد جامعه باید به این مؤلفهها توجه شود.