چکیده:
عملکرد ناموفّق آل سعود در مقام تولیت خانة خدا، به جهت مطابق نبودن با موازین اسلام و صریح آیات قرآن، چالشهای متعددی را در منطقه ایجاد نموده و اعتراض جهان اسلام را برانگیخته است. معیارهایی چون، رعایت تقوای الهی، توانمندی در ایجاد یا حفظ امنیت زائران، اهتمام به سنّت برائت از مشرکین و دیگر شعائر اسلامی، توانمندی در حفظ وحدت امّت اسلامی، توانمندی در هموار نمودن مسیر برای حضور حجاج در مراسم حج و توانمندی در حفظ و تقویت روحیة عبودیت و بندگی که از اهداف اصلی و فلسفة حج میباشد، از جمله شرایط متولیان حج در قرآن کریم دانسته شده است. این در حالی است که اکثر این موازین را در عملکرد تولیت فعلی حج نمیتوان مشاهده نمود. عدم تطبیق عملکرد آل سعود با معیارهای ارائه شده از سوی قرآن کریم، رهبران و اندیشمندان جهان اسلام را بر آن داشته است تا به فکر راه چارهای برای مدیریت حج باشند. این مقاله با تمرکز بر آیات قرآن کریم، در صدد تبیین معیارهای تولیت حج بوده و البته عملکرد آل سعود در مدیریت حج را نیز بر اساس معیارهای قرآنی، مورد سنجش قرار داده است. روش مقاله در مراجعه به آراء، استنادی و در تبیین محتوا، تبیینی و تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
معیارهایی چون، رعایت تقوای الهی، توانمندی در ایجاد یا حفظ امنیت زائران، اهتمام به سنّت برائت از مشرکین و دیگر شعائر اسلامی، توانمندی در حفظ وحدت امّت اسلامی، توانمندی در هموار نمودن مسیر برای حضور حجاج در مراسم حج و توانمندی در حفظ و تقویت روحیة عبودیت و بندگی که از اهداف اصلی و فلسفة حج میباشد، از جمله شرایط متولیان حج در قرآن کریم دانسته شده است.
» (امام خمینی، ۱۳۷۸، ج۱۱، ص۴۱۱) و نیز سخنان رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنهای ـ حفظهالله ـ که میفرمایند: «جهان اسلام باید فکری برای مدیریت حرمین شریفین و حج بکند» (۱۲/ ۰۶/ ۹۵)؛ سخنانی مبتنی بر فهم و درایت عمیق است و نشان دهندة این است که متولیان امروزی حج بر اساس معیارهای اسلامی و قرآنی عمل نمیکنند.
انسانهای بیتقوا که مانع حضور و بهره برداری مردم از مسجد الحرام میباشند وعلاوه بر اینکه خود از عبادت صحیح در آن منصرفاند، دیگران را نیز منصرف میسازند، اینها متولیان و سر پرستان مسجد الحرام نیستند؛ چرا که هیچکس غیر از مردان با تقوا سرپرست و متولّی خانة خدا نخواهد بود (جوادی آملی، ۱۳۸۵، ج۲، ص۳۶۰).
از این رو، بر اساس هدف عبودیت که قرآن کریم آن را به عنوان هدف و فلسفه مراسم حج قرار داده، تنها کسی صلاحیت تولیت خانة توحید را خواهد داشت که در جهت حفظ و تقویت روحیة تعبّد و بندگی در جامعة اسلامی تلاش کند: «دشمنان در پی آن هستند تا ابراهیم را که نماد ایمان و عبودیت بود و از عزیزترین عزیزانش و شیرینترین ثمرة عمرش در راه خدا گذشت را از اذهان مسلمین بزدایند و آنها را از قربانی کردن نفس خود غافل سازند.