چکیده:
پس از آنکه با روی کار آمدن خاندان صفویه، تشیع مذهب رسمی ایران گردید، شیعیان پس از مدتها آزادی و ثبات و امنیت یافتند. در پرتو این امنیت که به واسطه حکومت شیعی ایجاد شده بود فرهنگ و هنر رشد و نمو یافت و هنر اسلامی نیز در همه شاخههای هنر گسترش پیدا کرد. نگارگری و نقاشی مذهبی به خدمت مصور کردن نسخههای مربوط به اهل بیت رسول در آمد و نسخ مذهبی بسیاری در این دوره مصور شدند. حدیقه الشهداء نیز نسخهای بود که در این دوره در پی رشد و رونق هنرها مصور شد. این نسخه کتابی درباره شهادت شناسی خاندان علی (ع) است و به لحاظ سبک به مکتب بغداد تعلق دارد. نسخ بسیاری از آن در موزههای پاریس، بریتانیا، استانبول و نیویورک وجود دارد.
در این مقاله ابتدا به چگونگی تحولات مذهب در دوران صفویه و سپس به وضعیت نگارگری مذهبی در این دوره پرداخته شده است. پس از آن با معرفی نسخه حدیقه الشهداء و ارائه نمونه هایی از نسخههای مختلف آن مقایسهای میان نگارههای با مضامین مذهبی صورت گرفته است. مضامین رحلت رسول اکرم، شهادت امام علی، واقعه کربلا، شهادت امام حسن و رحلت حضرت فاطمه در نگارههای مختلف حدیقه الشهداء مورد بررسی واقع شده است این وقایع مهم و سرنوشتساز تاریخ تشیع هستند.
این مقاله با در نظر داشتن اهداف زیر تنظیم شده است :
1- شناسایی مضامین مذهبی موجود در نسخه حدیقه الشهداء
2- دستیابی به شرایط تهیه نسخههای خطی حدیقه الشهداء
سوالاتی که پاسخ آنها را می توان در این مقاله جستجو کرد عبارتند از:
1- چه رابطهای میان مذهب و هنر نگارگری دوره صفویه وجود دارد؟
2- شاخصههای نگارگری نسخه خطی حدیقه الشهداء کدام است؟
این مقاله از طریق مطالعه اسناد ومدارک موجود وبه روش توصیفی -مقایسهای تهیه شده است.