چکیده:
دوره حکومـت قاجاریـه ، (١٣٠٤ – ١١٧٥ ش / ١٩٢٥ – ١٧٩٦ م )، همزمـان بـا تحـولات بـزرگ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در اروپای قرن ١٩ م و گسترش نیروهـای اسـتعماری در جهـان آن روزگار است . ایران به دلیل موقعیت مهم جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی اش در این دوره در کانون توجه و رقابت میان قدرت های بزرگ اروپایی قرار گرفت و گروه های مختلفی از آنـان در قالـب مامورین و مسافرین خارجی با اهداف و انگیزه های گوناگون به ایران سـفر کردنـد. از میـان ایـن مسافران ، انگلیسیها بیش از دیگر دولت های اروپایی، به دلایل گوناگون سیاسی، تجـاری و.... بـه ایران سفرکرده اند، و به شهر شیراز هم به لحاظ موقعیت مهم استراتژیک و تجـاری آن در جنـوب ایران و هم به دلیل قدمت تاریخی و فرهنگی آن ، توجه ویژه داشته اند. سفرنامه نویسان انگلیسـی، حاصل مطالعات و مشاهدات خویش از شیراز را در قالب اطلاعات گسترده ای در سـفرنامه هـای خود ثبت کرده اند. حیات اجتماعی شیراز ازجمله مواردی است که در کانون توجه ایـن سـفرنامه نویسان قرارگرفته است . برخی از این سفرنامه نویسان ، هنری مارتین ، اوژن فلاندن و جیمـز بیلـی فریزر است که در دوره فتحعلی شاه و محمدشاه قاجار به ایران و شیراز عصر قاجار سفر کردنـد. سفرنامه این اروپائیان حاوی اطلاعات بسیار جالب و مهمی در خصـوص شـهر شـیراز، بـه ویـژه اوضاع مذهبی این شهر است . این پژوهش درصدد پاسخگویی به ایـن سـوال اسـت کـه حیـات اجتماعی شهر شیراز در روایت های سفرنامه های اروپائیان در اوایل قرن نوزدهم و حکومت قاجار چگونه بازتاب یافته است . این مقاله با روشی تحلیلی به بررسی روایت های این مسافر انگلیسی و همچنین بر مبنای اهداف و انگیزه های این سفرنامه نویس ، نوع پایگاه اجتماعی، شغل و ماموریـت وی در شیراز عصر قاجار، خواهد پرداخت .
خلاصه ماشینی:
دکتر سیمین فصیحی (استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهراء (س )) صفورا طیبی (دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه الزهراء (س )) بررسی حیات مذهبی شیراز عصر قاجار به روایت سفرنامه های اروپایی چکیده دوره حکومـت قاجاریـه ، (١٣٠٤ – ١١٧٥ ش / ١٩٢٥ – ١٧٩٦ م )، همزمـان بـا تحـولات بـزرگ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در اروپای قرن ١٩ م و گسترش نیروهـای اسـتعماری در جهـان آن روزگار است .
برخی از این سفرنامه نویسان ، هنری مارتین ، اوژن فلاندن و جیمـز بیلـی فریزر است که در دوره فتحعلی شاه و محمدشاه قاجار به ایران و شیراز عصر قاجار سفر کردنـد.
در این دوره دولت های اروپـایی بـه منظـور شناخت ملل شرقی و ازجمله ایران ، به اطلاعات و دانش بیشتری نیاز داشتند، و این ضـرورت را شرق شناسی برطرف می نمود و این امر سبب شد که گروهی از دانش پژوهان به وجود آینـد تا برای مطالعه در زمینه های گوناگون علمی روانه کشورهای مشـرق زمـین شـوند؛ بـر همـین اساس تعداد زیادی از ترجمه ها، فرهنگ ها و سفرنامه ها که بیـانگر ویژگـیهـای کشـور شـرق بودند، به منظور افزایش دانش اروپائیان تدوین شد.
البتـه در سـفرنامه هـای برخـی از آن ها، مانند سفرنامه اوژن فلاندن ، گاسپار دروویل ، مطالب بسـیار خـوبی در خصـوص حیـات اجتماعی شهر شیراز آمده است ، اما همان طور که گفته شد تعداد مسافرین فرانسوی که در ایـن دوره از این شهر دیدن کرده اند بسیار اندک هستند و برخی از آن ها مانند کنـت دوسرسـی و ...