چکیده:
آیات 19 تا 22 سوره «الرحمن» از جمله آیاتی هستند که علاوه بر معنای ظاهری، معنا و مقصود باطنی نیز دارند. در این آیات به دو دریا اشاره شده که به هم می رسند، ولی با هم مخلوط نمی شوند. در این مقاله تلاش شده ضمن اشاره به مصداق ظاهری این ایات، به معنا و مقصود باطنی آن ها پرداخته شود. بررسی ها نشان می دهد طبق روایات تفسیری پیرامون معنای باطنی این آیات، کلمه «بحرین» به حضرت علی و فاطمه علیهما السلام ناظر است، که دو دریای بی کران معارف الهی هستند. در معنای کلمه «برزخ»، به واسطه فیض بودن نبی مکرم صلی الله علیه و آله و سلم اشاره شده است. و «لولو و مرجان» نیز ثمره این زوج بی مانند، یعنی حسنین علیهما السلام معرفی شده اند. این تاویل از ایات گفته شده معیار های حجیت یک تفسیر باطنی را دارد و مورد پذیرش بسیاری از مفسران و بزرگان فریقین قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"طبق روایات نقل شده، «بحرین» در آیات شریفه به حضرت علی و فاطمه( اشاره دارد، و «لؤلؤ و مرجان» نیز به فرزندان بزرگوار ایشان یعنی امام حسن و حسین ( تأویل شده است.
علی بن ابراهیم قمی به سند خود از یحیی بن سعید القطان 1 نقل نموده که امام صادق( در تفسیر قول خداوند «مرج البحرین یلتقیان» فرمود: «علی و فاطمة بحران عمیقان لا یبغی أحدهما علی صاحبه» و همچنین مصداق «لؤلؤ و مرجان» را در ادامه آیات «یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان» امام حسن و امام حسین ( معرفی نمودند.
2 در تفاسیر و کتب روایی همچون خصال، 3 روضة الواعظین، 4 نور الثقلین، 5 البرهان، 6 کنز الدقائق، 7 بیان السعادة 8 و الصافی 9 این روایت از تفسیر قمی نقل گردیده است.
1 تفسیر فرات کوفی همین تأویل از آیه را در روایتی بدون نقل سند از امام رضا ( آورده با این تفاوت که مصداق «لؤلؤ و مرجان» در این روایت، علاوه بر امام حسن و حسین (، ذریه ایشان را نیز شامل میشود.
پیرامون این تفسیر باطنی روایات بسیاری از ائمۀ معصومین ( و برخی صحابه نقل شده و در منابع معتبر تفسیری و روایی شیعه و اهل سنت مندرج است، که همچنین مورد تأیید بسیاری از بزرگان فریقین واقع شده است.
این تأویل از آیه با شروط و معیارهایی که برای حجیت تفسیر باطنی ذکر شده سازگار است؛ زیرا منافاتی با معنای ظاهری آیات ندارد؛ یعنی میتوان گفت معنای ظاهری «بحرین» دریای آب و معنای باطن آن افراد با فضیلتی همچون علی و فاطمه ( است که علم و حلم و سایر کمالات ایشان به گستردگی دریاست."