چکیده:
هدف از نگارش مقاله، بیان دیدگاه امام رضا (ع) در باب روش های تربیت اخلاقی می باشد. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی و با روش تحلیلی- توصیفی به تحلیل روش های تربیت پرداخته است. روش های تربیت بدست آمده از آرای ایشان، به قرار ذیل می باشد: 1. روش های زمینه ساز: پرهیز از معاشرت با صاحبان رذائل، ایجاد فضای اخلاقی در جامعه، محبت و احسان، جذبه و آراستگی. 2. روش های آگاهی و بصیرت اخلاقی: الف) روش های آشنا کردن متربی با آموزه های اخلاقی: آموزش اصول و معیارهای اخلاقی، تبیین موانع رفتارهای اخلاقی و راه های غلبه بر آن، بیان عواقب و پیامدهای رفتارهای اخلاقی و ضد اخلاقی، بیان داستان های اخلاقی. ب) روش های پرورش تفکر اخلاقی: تشویق به تفکر در مسائل اخلاقی ، تشویق به تفکر قبل از اقدام به عمل، بحث و گفتگو در مسائل اخلاقی. 3. روش های پرورش گرایش ها و عادات مطلوب: میل و رغبت در برابر خوف و ترس، تحریک انگیزه های ایمانی، ارائه الگو، توصیه به تحمیل رفتارهای پسندیده بر نفس، امر به فضیلت ها و نهی از رذیلت ها، نظارت و مراقبت. 4. روش های اصلاح رذائل: شناخت روحیه متربی، اغماض و چشم پوشی، برخورد قاطع.
خلاصه ماشینی:
"اما در ادامه به تحقیقاتی پرداخته می شود که در زمینه آرای تربیتی و اخلاق در سیره امام رضـا (ع ) صـورت گرفته و خلاصه ای از نتایج آنها آورده می شود، و ایـن تحقیقـات بـه قـرار ذیـل مـی باشـد : محدثی (١٣٨١)؛ در پژوهشی تحت عنوان برخوردهای تربیتی امام رضا علیـه السـلام بـا بیـان روایات وداستانهایی، برخوردهای تربیتی و سازنده ایشان را بر این محور هـا تقسـیم بنـدی مـی کند: ارزش گذاری برای انسان ، ارشاد معنـوی اصـحاب ، موضـعگیری در مقابـل بسـتگان فاسـد، برخورد منطقی ، نظارت بر کار خادمان ، خلق و خوی والا.
٣-١) محبت و احسان : در سیره امام هشتم (ع )، احسان از اهمیت ویژه ای برخوردار است به دلیل این که زمینه های نابودی جامعه را از بین میبرد و بستری مناسب بـرای حیـات جامعـه فراهم می کند، می توان گفت احسان و محبت به دیگران یکی از روش هایی است که زمینـه را برای تربیت اخلاقی و تأثیرگذاری مربی آماده و مساعد مـی کنـد: ادب و تواضـع امـام رضـا (ع ) نسبت به دیگران به اندازه ای بود که اگر فردی بر امام وارد میشد ایشـان بـه خـاطر احتـرام گذاشتن به آن فرد از جایشان برمیخاستند و او را در مناسبت ترین مکان ها جـا مـیدادند(فضـل الله ؛١٣٨٥، ص ٤٥).
نتیجه گیری با توجه به این که تربیت اخلاقی در جامعه ما دچار چالش هایی است ، می توان با رجوع به پایه های فرهنگی و منابع بومی و اسلامی قدم های موثری در این راه برداشـت و از ایـن رو بـا مراجعه به سیره و سلوک عالم آل محمد، امام رضا (ع )، تلاش شد روش های تربیـت اخلاقـی از منظر ایشان مورد برسی قرار گیرد."