چکیده:
موضوع اوقات فراغت، نحوۀ گذران آن توسط گروههای مختلف مردم و پیامدهای احتمالی آن، مبین رسوخ شیوههای جدید در زندگی کنونی بشر است. اوقات فراغت، با همۀ ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، اوقات مؤثری است که در زمانها و فضاهای مختلف توسط همۀ گروهها و اقشار اجتماعی به شیوههای مختلف مصرف میشود. فهم چگونگی گذران اوقات فراغت بین اقشار مختلف میتواند مبنای مناسبی برای تحلیل روندها و تغییرات اجتماعی باشد. از آنجا که تحلیل وضعیت اوقات فراغت زنان روستایی کمتر در پژوهشها مورد توجه بوده است، در مطالعۀ حاضر تلاش شده وضعیت اوقات فراغت زنان روستایی حسنآباد سنجابی، واقع در شهرستان دلفان، بررسی شود. در این مطالعه، وضعیت اوقات فراغت زنان بین نسلهای مختلف و با توجه به میزان برخورداری از آب و اراضی کشاورزی با روش کیفی بررسی شد. از فنون مشاهدۀ مشارکتی، مصاحبه و بحث گروهی متمرکز با 22 نفر از زنان روستایی برای جمعآوری دادهها و از روش تحلیل موضوعی نیز برای تحلیل دادهها استفاده شده است. براساس یافتههای پژوهش، نوع فصل، میزان برخورداری از اراضی کشاورزی، آب، دام و طیور تعیینکنندۀ میزان اوقات فراغت زنان روستایی است. همچنین، نوع فعالیتهای فراغتی و میزان زمان اختصاصیافته به آنها در نسلهای مختلف زنان روستایی در مقایسه با گذشته تغییراتی کرده است. زنان روستایی نسل جوان به دلیل دگرگونی ارزشها علاقۀ چندانی به انجامدادن فعالیت کشاورزی ندارند و در مقایسه با نسل میانسال و کهنسال، اوقات فراغت بیشتری برای آنها به وجود آمده است. همچنین، نوع فعالیتهای فراغتی آنها بر اثر تحولات نوین تغییراتی کرده است. زنان میانسال در فعالیتهای مولد بازاری و مولد غیربازاری بیشترین مشارکت را دارند و به تبع آن، فعالیتهای فراغتی آنها عمدتاً برای رفع خستگی است. زنان مسن نیز در فعالیتهای مولد بازاری و غیربازاری مشارکت دارند و فعالیتهای فراغتی آنها در راستای تسهیل زندگی در روستا است و در اوقات فراغتشان به تولید (خیک، تشک پوستی، نخ) میپردازند.
خلاصه ماشینی:
زنان روستایی نسل جوان به دلیل دگرگونی ارزش ها علاقة چندانی به انجام دادن فعالیت کشاورزی ندارند و در مقایسـه بـا نسـل میان سال و کهن سال ، اوقات فراغت بیشتری برای آن ها به وجود آمده است .
همچنین ، از آنجا که دگرگونی های ارزشی هنجاری در برخـی از مناطق روستایی کشور، به ویژه در میان نسل جوان ، پدید آمده و گرایش به مصرف (تا تولیـد) محوریت یافته (و بدین ترتیب اوقات فراغت بیشتری برای آن ها به وجود آمده اسـت )، ضـرورت توجه به این مهم بیشتر احساس می شود.
پرسـش اساسـی تحقیـق حاضـر ایـن است که وضعیت اوقات فراغت زنان روستای حسن آباد سنجابی چگونه اسـت ؟ نحـوة گـذران آن بین نسل های مختلف زنان روستایی در فصول مختلف سال به چه صورت است ؟ نحوة گذران فراغت در زمان ها و فضاهای مختلف برای اقشار مختلف جامعه ، شکل متمایزی از محدودیت و فشار را نشان می دهد.
بدین ترتیب ، متناسب با تغییـر فصـول ، میـزان اوقـات فراغـت زنـان و نـوع فعالیت های فراغتی آن ها تغییر می یابد؛ مثلا، آن ها در فصل بهار بیشتر اوقات فراغت خـود را در خارج از منزل می گذرانند؛ گاه در محوطة میانی روستا جمع می شوند و به گفت وگو بـا یکـدیگر می پردازند و گاه در اطراف فروشندگان دوره گرد جمع می شوند یا به زیارت امام زاده های نزدیک شهرستان (بابابزرگ و شاهزاده محمد) می روند.