چکیده:
ﺷﻬﺎب اﻟﺪﯾﻦ زﯾﺪری ﻧﺴﻮی ﯾﺎ ﺷﻬﺎب اﻟﺪﯾﻦ ﻧﻮراﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ زﯾﺪری ﻧﺴﻮی (ﻣﺮگ 647 ه ق)ﺷﺎﻋﺮ، ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه و ﻣﻮرخ ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮی اﺳﺖ. ﺗﺤﺼﯿﻼت وی در ﺧﺮاﺳﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. او ﻣﻨﺸﯽ ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻼل اﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮارزﻣﺸﺎه آﺧﺮﯾﻦ ﺷﺎه ﺧﻮارزﻣﺸﺎﻫﯿﺎن ﺑﻮد و در آﻏﺎز ﮐﺎر در ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺮای ﻣﺤﻠﯽ ﻧﺴﺎ ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اردوﮔﺎه ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻼل اﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮارزﻣﺸﺎه در ﻋﺮاق و آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﭘﯿﻮﺳﺖ. وی از ﺳﺎل 622 ق ﺻﺎﺣﺐ دﯾﻮان اﻧﺸﺎء آن ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻼل اﻟﺪﯾﻦ ﺷﺪ و ﺗﺎ ﺳﺎل 628 ق در اﯾﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮد وی دو ﮐﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺎﻃﺎن ﺟﻼل اﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮارزﻣﺸﺎه ﻧﻮﺷﺖﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻔﺜﻪ اﻟﻤﺼﺪورﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ وﺳﯿﺮت ﺟﻼاﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺘﺎب ﻧﻔﺜﻪ اﻟﻤﺼﺪورﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد . ﻣﻮﻟﻒ در اﯾﻦ اﺛﺮ ازﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ﻫﻤﭽﻮن:1-اﺳﺘﻔﺎدهازروشﻣﺸﺎﻫﺪهوﻣﻌﺎﯾﻨﻪﭘﺪﯾﺪهﻫﺎ 2-ﺛﺒﺖ اﺧﺒﺎر ودﯾﺪه ﻫﺎ وﺷﻨﯿﺪه ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯿﺪاﻧﯽ ،زﯾﺪری ﺑﺴﯿﺎری از وﻗﺎﯾﻊ را ﺑﺎ روش ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ وﻣﺸﺎﻫﺪه ﺛﺒﺖ ودرج ﻧﻤﻮده اﺳﺖ.3-ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪیاﻃﻼﻋﺎت: در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻨﻈﻢ وﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﻒ ﯾﺎ ﮐﺎﺗﺒﺎن درج ﻧﺸﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﯾﮑﯽ از ﮐﺘﺐ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﯿﺎل ﻣﻨﺠﺮﺑﺪان ﺷﺪه ﺗﺎاﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﻪ ﯾﮏ رﺳﺎﻟﻪ ادﺑﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﺎرﯾﺨﯽ.4-ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺒﯽ:ﻋﻤﺪه منابع نفثه المصدور عبارتند از: 1- قرآن کریم 2-تاریخ یمینی 3- منشآت بدیع الزمان همدانی و مقامات حریری 4- کلیله و دمنه 5- ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی از اﺷﻌﺎر ﭼﻬﻞ ﺗﻦ از ﺷﺎﻋﺮان ﻋﺮﺑﯽ ﮔﻮ 13 ﺗﻦ از ﺷﺎﻋﺮان ﻓﺎرﺳﯽ ﮔﻮ. اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد.
خلاصه ماشینی:
٣-طبقه بندیاطلاعات : در این کتاب طبقه بندی منظم وموضوعی توسط مولف یا کاتبان درج نشده به همین دلیل یکی از کتب تاریخی می باشد که کمتر مورد توجه خوانندگان قرار گرفته ،استعمال بسیار زیاد از عناصر خیال منجربدان شده تااین اثر به یک رساله ادبی تعبیر شود تا تاریخی.
٣-طبقه بندیاطلاعات : در این کتاب طبقه بندی منظم وموضوعی توسط مولف یا کاتبان درج نشده به همین دلیل یکی از کتب تاریخی می باشد که کمتر مورد توجه خوانندگان قرار گرفته ،استعمال بسیار زیاد از عناصر خیال نجربدان شده تاین اثر به یک رساله ادبی تعبیر شود تا تاریخی.
٣-شرح اوضاع ایران وزندگی جلال الدین خوارزمشاه (٦٢٨ قتل ) بین سال های ٦٢٨-٦٢٢ از دیگر تدوین این کتاب می باشد.
در حقیقت نسوی در این اثر بخشی از رویدادهای عمر خود را نگاشته و خاطرات خود را از ایام سختی که به واسطۀ حملات مغولان و مرگ سلطان جلال الدین بر او حادث شده شرح داده است .
از آنجا که بین سال های ٦٢٨-٦٢٢هجری منشی جلال الدین خوارزمشاه بود بسیاری از وقایع را با چشم دیده و ثبت نموده است واز این حیث منبعی معتبر می باشد.
از آنجا که بین سال های ٦٢٨-٦٢٢هجری منشی جلال الدین خوارزمشاه بود بسیاری از وقایع را با چشم دیده و ثبت نموده است واز این حیث منبعی معتبر می باشد.
٢-ذکر احساسات وعواطف شخصی توام با فخرفروشی٣- شرح وتوصیف یکی از عظیم ترین ایلغار ٤-شرح اوضاع ایران وزندگی جلال الدین خوارزمشاه (٦٢٨ قتل ) بین سال های ٦٢٨-٦٢٢ از دیگر تدوین این کتاب می باشد.