چکیده:
از سال 1926 که شاید بتوان آن را طلیعه اولین نگرانی ها در باب محیط زیست دانست، نه تنها آلودگی هوا و
عوارض دامن گیر محیط زیست کاهش نیافته، بلکه هر زمان با اشکال جدیدتری نیز بروز یافته و از این روست که حادثه محیط زیستی را حادثه بزرگ عصر حاضر نامیده اند. در این زمینه مطالعات بسیاری از سوی اندیشمندان و محققین علوم گوناگون ذی ربط در کنار برگزاری کنفرانس ها و گردهمایی های زیست محیطی به عمل آمده است. ولی با وجود تمام تلاش های انجام گرفته در این راستا، هنوز دیدگاه واحدی که بتواند منافع اقتصادی و بهره برداری بی رویه در این رابطه را تحت الشعاع خود قرار دهد مجال بروز پیدا نکرده است. حقوق بین الملل محیط زیست شامل تعداد زیادی معاهدات بین المللی، قطعنامه های الزام آور سازمان های بین المللی و همچنین متون و قطعنامه های غیرالزام آوری است که به رغم غیر الزام آور بودن حائز اهمیت هستند. معاهدات بین المللی در این زمینه خصوصا از پایان دهه 70 به بعد افزایش چشمگیری داشته که شاید شمار آن به بیش از 300 معاهده برسد که تمام یا بخشی از آن به محیط زیست مربوط شده است. البته معاهدات دو جانبه را نیز باید به این تعداد افزود. در این مقاله به بررسی حقوق محیط زیست در عرصه حقوق بین الملل پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
به نظر می رسد برای نجات این کره مسکون و موجودات آن، در کنار برگزاری اجلاس های متعدد باید با عمق و وسعت دیگری به این پهنه نگریست و مشکلات و عوارض گریبان گیر شده آن را از دریچه ای نو ارزیابی نمود؛ نگاه معتدلی که بتوان آن را به صحنه بین المللی تدوین حقوق محیط زیست وارد ساخت .
عمدتا کنوانسیون های جدی و مهم در این زمینه ، پس از این کنفرانس استکلهم رو به فزونی گذاشته است (به عنوان مثال نخستین کوشش بین المللی در مبارزه با آلودگی دریاها در ١٩٢٦طی کنفرانسی در واشنگتن برای ایجاد هماهنگی بین دولتها آغاز شد ولی تصمیمات آن حتی به وسیله آمریکا که خود مبتکر این کنفرانس بود به تصویب نرسید، این کنفرانس به دلیل خطر رو به رشدی که محیط زیست با آن روبروست با درک اهمیت این موضوع در پیشنهاد ١٣٨ ماده ای اش چنین آورد که : دولت ها باید مناطقی را که معرف اکوسیستم های با اهمیت بین المللی هستند، تحت یک موافقت نامه بین المللی به منظور حفاظت قرار دهند.
اهمیت توجه به این موضوع به صراحت در سایر اسناد بین المللی نیز مورد توجه قرار گرفته که از آن جمله :اصول ١٤ تا ٢٤ منشور جهانی طبیعت مصوب ٢٧ اکتبر مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تعیین وظایف و تکالیف دولت ها و نهادهای دولتی و نیز گروه های انسانی، به نحوه انجام و اجرای اصول مربوط به حق محیط زیست اختصاص یافته است .
Boyle A The Role of International Human Rights Law in the Protection of the Environment in Boyle A Anderson M eds Human Rights Approaches to Environmental Protection Clarendon Press Oxford England 8991 6.