چکیده:
ادبیات شیعه در گذر عصرها از فراز و فرودهای گوناگون برخوردار بوده است. سیر تکاملی این ادبیات،بیانگر این واقعیت است که جریان متعهد ادبی، همراه و همزاد اوضاع سیاسی، دینی و اجتماعی حاکم بر جهان اسلام بوده است. یکی از دولت های برجسته عربی و پارسی که نقشی ماندگار در پرباری و شکوفایی ادبیات متعهد شیعه داشته است، دولت حمدانیان در شام و سامانیان در ایران بوده است. از شاعران برجسته و معروف این دولت ها که شعر شیعی در اثار و اشعارشان به وضوح یافت می شود، ابو فراس حمدانی و حکیم کسایی مروزی می باشد. با بررسی های صورت گرفته از اشعار این دو شاعر گرانقدر، می توان عنوان داشت که آن ها در گزینش مضامین شیعی در ادبیات خویش در بیشتر مواقع به دیدگاه های مشترکی می رسند و به ندرت می توان با مضمونی برخورد کرد که یکی از دو شاعر بدان نپرداخته باشد. در این خصوص می توان به مدح و رثای امام علی(ع) و امام حسین (ع) و دیگر اهل بیت (ع) اشاره کرد که ابو فراس حمدانی و کسایی مروزی از یک سو در تمامی اشعارشان سعی داشتند از ذکر و یاد آن ها غافل نمانند و از سوی دیگر به سبب برخورداری از آزادی بیان و اندیشه توانستند ذکر آن ها را هر چه بهتر و تمام تر در اشعارشان بگمارند ؛ اما با موشکافی دقیقی که از اشعار آن ها به عمل آمد، شاید بتوان گفت که حکیم کسایی در این وادی بسی موفق تر از ابو فراس حمدانی بوده است و علت اصلی آن را می توان پرچمدار بودن ادبیات شیعه در ایران، توسط ایشان دانست.
خلاصه ماشینی:
"در این خصوص میتوان به مدح ورثای امام علی (ع) وامام حسین (ع) ودیگر اهل بیت (ع) اشاره کرد که ابوفراس حمدانی وکسایی مروزی از یک سو در تمامی اشعارشان سعی داشتند از ذکر ویاد آنها غافل نمانند و از سوی دیگر به سبب برخورداری از آزادی بیان واندیشه توانستند ذکر آنها را هرچه بهتر وتمام تر در اشعارشان بگمارند؛ اما با موشکافی دقیقی که از اشعار آنها به عمل آمد، شاید بتوان گفت که حکیم کسایی در این وادی بسی موفقتر از ابوفراس حمدانی بوده است و علت اصلی آن را میتوان پرچمدار بودن ادبیات شیعه در ایران، توسط ایشان دانست.
اشاره مینماید؛ چرا که حضرت علی (ع) با داشتن این فضایل است که امیر مؤمنان و پیشوای شیعیان گشته است، و هرگز ارزش وجودی وانسانی خویش را به انحصار نفس نکشیده است: عــلــی ولــی خــدا، صــاحــب ولــایــت بـــود عـلــی مـعیــن رســول آمــد و وزیــر آمـــد بــه پــاس قــدمــت پیمــان، شــه ولایــت شــد کــه مســت جــام ولا از خــم غــدیــر آمــد علـی به خـدمـت اسـلام، فـضل ســبـقـت داشـــت کــه پــاس خــدمـت دیــریـنــه نـاگــزیــر آمـد اسیــر نـفس نـشــد یــک نــفـس عــلــی ولـــی نـشــد اســیـر کــه بــر مــؤمنــان امــیــر آمـــد امـیــر خــلــق کــجــا و اسیــر نــفس کــجــــا که ســربـلنـد نـشـد هـر کــه ســر بـه زیــر آمـــد (همان: 103) مدح و ثنای امام علی (ع) از جمله مسائلیست که در اشعار هر شاعر شیعه مذهبی جاریست؛ ابوفراس حمدانی وحکیم کسایی مروزی نیز از شاعرانی میباشند که در اشعارشان ابیات زیادی را به مح وثنای مولای متقیان و برشمردن فضائل نیکو ایشان اختصاص دادهاند."