چکیده:
حرز در فرهنگ اسلامی به پارهای از آیات، اذکار، اوراد و ادعیه ماثوری اطلاق میشود که برای حفظ جان و مال از آسیبها خوانده میشود یا به صورت مکتوب با خود حمل میگردد. استعمال حرز برای مصونیت از آزار شیاطین و جنیان و نوشتن و املاء کردن آن برای شفای بیماران نزد برخی طبقات اجتماعی نیز متداول بوده است که برخی فاقد مستند روایی است. اهمیت پژوهش در این زمینه زمانی روشن میشود که بدانیم بی مبالاتی در استفاده از اوراد و عدم توجه به ماثور بودن آنها در بسیاری از موارد باعث بروز زیانهای جبران ناپذیر میگردد. بررسی دیدگاه مستشرقان در خصوص فرهنگ استعمال حرز در میان مسلمانان و کتب دینی آنها که حاکی از نوع نگاه پیروان اسلام و رهبران دینی آنان به نیروهای ماوراء طبیعی است، نیز حائز اهمیت است. در این نوشتار تلاش شده با تکیه بر تحقیقات و نگاه خاص مستشرقان و بررسی و نقد پژوهش آنها در این زمینه، نگاه صحیحی از حرز و تعویذات با توجه به آموزههای دین اسلام و به خصوص فرهنگ تشیع با تکیه بر آیات و روایات ارائه گردد.
خلاصه ماشینی:
از این رو، حرزهای توصیه شده در آموزه های دینی صرفا در امور مفید به کار رفته و در اکثر قریب به اتفاق آنها استعانت از حول و قوه الهی از طریق توسل به اسماء الله و توکل بـر خداوند و استفاده از برکت موجود در آیات قرآن است و هیچ ارتباطی با سحر مذموم ندارد که صرفا استفاده از نیروی اجنه و شاطین جهت تصرف در نظام تکـوین بـوده و نوعـا در جهـت سودجویی و اضرار به هم نوعان به کار می رود و محتوای کفرآمیز و ارتکـاب اعمـال خـلاف شرع را به همراه دارد.
مجموعه روایـاتی کـه از پیـامبر در ایـن موضوع جمع شده ، طب النبی نام گرفته است و همین معنا در مـورد امامـان معصـوم نیـز وجود دارد که نویسنده در ادامه نیز به آن اشاره نموده است .
(١٥) به نظر می رسد نویسنده بین دو اصطلاح تفأل و استخاره از یـک سـو و اسـتفاده از حرز یا طلسم از سوی دیگر خلط نموده و تفأل و استخاره را هـم از مصـادیق حـرز و طلسـم دانسته است که چنین چیزی در فرهنگ اسلامی صحیح نیست ؛ چه تفأل و استخاره در توکل و واگذاری کار به خداوند ریشه دارد.
گاهی محتوای کفرآمیز و ارتکاب اعمال خلاف شرع را نیز به همراه دارد، درحـالی کـه حرزهای توصیه شده در آموزه های دینی صرفا در امور مفید به کار مـیرود و محتـوای اکثـر قریب به اتفاق آنها استعانت از حول و قوه الهی از طریق توسـل بـه اسـماء الله و توکـل بـر خداوند و استفاده از برکت موجود در آیات قرآن است .