چکیده:
سنت جامعه شناسی در ایران، با مطالعات روستایی آغاز شده است. در سال های اخیر، با وجود کثرت و تنوع در مطالعات جامعه شناسی توسعه روستایی، از میزان انسجام بین تحقیقی در این مطالعات کاسته شده و تحقیقات به تفرد و تفرق گراییده است، محققان خود را در فضای تحقیقات پژوهشگران دیگر حس نمی کنند، آنها را در جایگاه پایه های مفهومی و نظری تحقیق خود نمی بینند، و خود را متعهد به نقد و ارزیابی تحقیقات پیشین نمی دانند؛ از این رو، یافته های پژوهشی آنها لزوما به پیشرفت «جامعه شناسی روستایی» در ایران نمی انجامند. در این شرایط و نیز به دلیل گرایش زیاد به مطالعات آماری کوتاه مدت، بیم آن می رود که حوزه «جامعه شناسی توسعه روستایی» جایگاه دانشگاهی و نظری خود را نزد روستاپژوهان از دست بدهد و محققان فقط به پروژه نویسی و اجرای پروژه و آزمودن روش های وارداتی جدید بپردازند. در موارد بسیاری، این گونه گفتمان روش شناختی جدید به فریفتگی و دوری روستاپژوهان جوان از واقعیت های پنهان روستایی خواهد انجامید و روستاشناسی را به مجموعه ای از آمارهای روستایی تقلیل خواهد داد. در این مقاله، ضمن تشریح پیشینه مطالعات اجتماع روستایی در ایران، به دو مسئله مهم در مطالعات جامعه شناختی روستایی کشور با عناوین فقدان ارتباط بین تحقیقی و پرسشنامه گرایی افراطی پرداخته شده است.
More than anything else the tradition of sociology in Iran has started with rural studies. Despite the plurality and diversity in rural development sociological studies in recent years، the level of cohesion has declined and most of them are individualized studies، that is، the researcher do not relate his subject of research to others and do not use other studies as a conceptual and theoretical source. Most of the researchers do not commit themselves to review and assess earlier researches critically; therefore، their findings are generally very dispersed، isolated and unconnected to other research findings which necessarily do not lead to the formulation and advancement of rural sociology in Iran. The lack of coherence among the research programs and the tendency towards the short term statistical studies raise this concern that rural development sociology will lose its status as an academic and theoretical subject among rural researchers. They devote most of their time either on writing project proposals and implementing them or testing imported techniques. This new methodological discourse among young rural researchers will entice and separate them from the latent reality of rural areas، which will reduce rural studies to a set of rural statistics. In addition to a description of rural community in Iran two important issues will be considered: lack of inter research connection and extreme orientation towards questionnaires.
خلاصه ماشینی:
"بدیهی اسـت گرایش زیاد به پیمایش و پرسشنامه در حوزة مطالعات روستایی ریشه در عواملی متعدد دارد که بیان آنها نه جزو اهداف این مقاله است و نه در این مقال می گنجد، اما می تـوان به پاره ای از عوامل اجرایی و دانشگاهی درگیر در این زمینه تأکیدی گذرا داشت ، که از آن جمله اند: • تأکید نهادهای دانـشگاهی و اجرایـی (بـه دلایـل مختلـف ) بـر انجـام ایـن گونـه پژوهش ها؛ • آمادگی های حرفه ای در میان کارشناسان و محققان اقتصاد و آمار برای استفاده از پرسشنامه ؛ • تأکید بر سرعت انجام تحقیق حتی به بهای عدم حسن انجام آن ؛ • حاکمیت منطق آماری و ریاضی بر علـوم اجتمـاعی و حرکـت در مـسیر تبـدیل کیفیت به کمیت ، به منظور انجام فعالیت هـایی خـاص ماننـد بـازبینی ، نظـارت ، و برنامه ریزی ؛ • راحت طلبی و حاکمیت سلیقه در انجام پژوهش ؛ و • ناآگاهی از ویژگی های جامعة مورد مطالعه و ناتوانی در اتخاذ روش متناسب .
در حال حاضر، بر اثر فقدان تعامل میان پژوهش ها، از یک سو، و کم تـوجهی نـوین به مطالعات روستایی و بنیادی ، از سوی دیگر، بیم آن می رود که حـوزة جامعـه شناسـی توسعة روستایی در حکم حوزه ای دانشگاهی و نظری جایگاه خود را نزد پژوهـشگران از دست دهد؛ و تنها فعالیت استادان به تدریس ، پژوهشگران به اجرای پروژه ، و عاملان اجرایی به بخش نامه ها محدود شود، بی آنکه خود و فعالیت هایشان را در فرآینـد علمـی آن حوزه ببینند؛ و از این روست که آنچه اکنون عمدة محققان بیشتر بـدان مـی پردازنـد، ترجمة مطالب کشورهای غربی است و با نگاهی دقیق بـه تحقیقـات سـال هـای اخیـر، (۹) درمی یابیم که با معرفی روش هایی با نام هـایی ماننـد ارزیـابی مـشارکتی روسـتایی و نظریة بنیانی (۱۰) ، اصولا این بحث وانهاده شده است که در ایران ، تا چـه انـدازه چنـین روش هایی عملی است و می توان با آنها به درک واقعیت ها رسید."