چکیده:
این مقاله به بررسی ترجمه های فارسی آیه «حتّی اذا استیاس الرّسل و ظنّوا انّهم قد کذبوا جاءهم نصرنا فنجّی من نشاء» (یوسف،110) می پردازد. بیش از 40 ترجمه فارسی و تفسیر مورد بررسی قرار گرفته و چهار دسته ترجمه از آنها به دست آمده است. سپس با استفاده از قراین، شواهد و دلایل کلامی، روایی و اختلاف قراءات، ضعف ترجمه دسته سوم مبنی بر «گمان انبیاء بر اینکه خداوند خلف وعده خواهد کرد» تبیین شده است. همچنین در بررسی ترجمه ها به این نتیجه دست یافتیم که اختلاف در قرائت واژه «کذبوا» سبب اختلاف ترجمه های فارسی آیه شده است. مطالعات نشان می دهد که نه تنها ترجمه دسته سوم، سازگار با هیچیک از وجوه قراءات نیست بلکه با اعتقاد به عصمت انبیاء الهی نیز مخالف است. در این مقاله ضمن نقد متن و سند شواهد روایی موید ترجمه های دسته سوم، ترجمه هایی که به نظر راجح اند معرفی می شوند.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش به بررسی ترجمه های موجود از آیه «حتی إذا استیأس الرسل و ظنوا أنهم قد کذبوا جاءهم نصرنا فنجی من نشاء» پرداخته شده است و چهار مفهوم کلی از آنها به دست می آید که به نقد و بررسی آنها پرداخته خواهد شد در راستای تحقق هدف مذکور ترجمه ها، تفاسیر و اختلاف قرائت این آیه بررسی می شود و از آنجا که گروه سوم ترجمه با دلایل کلامی مربوط به عصمت انبیاء معارض است و با دلایل قرائی ، نیز همخوانی ندارد کنار گذاشته می شود این نوشتار در راستای نقد ترجمه آیه ١١٠ سوره مبارکه یوسف به بررسی علت ترجمه به صورت مذکور نیز پرداخته است .
تفاسیر همسو با مورد اول به شرح ذیل است : طوسی ،٢٠٨/٦؛ اندلسی ،٣٣٦؛ مترجمان،٣١٥/١٢- ٣١٤؛ ابی زرعه عبدالرحمن بن محمد بن زنجله ،٣٦٦-٣٦٧؛مترجمان،٢٥٣/٣؛ مصطفوی،١٢١/١٢؛ حسینی همدانی ،٩/ ١٤٩ ٢- تکذیب شدن انبیاء به وسیله کفار یا مردم: در آیه «و ظنوا أنهم قد کذبوا» اگر«کذبوا» را به تشدید بخوانیم یعنی : رسولان یقین کردند و طبق قرائت مشهور (به تخفیف کذبوا) معنای آیه این طور می شود: مردم گمان کردند که رسولان به 118 آنها دروغ گفته اند که خبر از یاری مؤمنان و نابودی دشمنانشان داده بودند، و ممکن است طبق همین قرائت ضمیر «ظنوا» را به رسولان برگردانیم یعنی رسولان یقین کردند مردمی که به آنها وعده داده اند ما به شما ایمان می آوریم در اظهار ایمان خود دروغ می گویند.
اما دسته چهارم یا ترجمه جلال الدین فارسی نیز توجیه قرائی ندارد: (کافران) گمان بردند که به ایشان (یعنی پیامبران) دروغ گفته شده است ( فارسی،٤٩٧).
- با توجه به آن چه بیان شد اختلاف قرائت در این آیه موجب ناهماهنگی ترجمه های گروه اول و دوم (تکذیب شدن انبیاء توسط کفار یا مردم و گمان مردم بر اینکه انبیاء به آنها دروغ گفته اند) شده است .