چکیده:
در دانش تصحيح متون، هرچه اقدم نسخ به زمان زندگي مولف نزديک تر باشد، به شرط رعايت قواعد تصحيح علمي، استواري متن تصحيحي بيش تر است. متاسفانه از بسياري از متون ارزش مند زبان فارسي نسخه اي کهن باقي نمانده است. در چنين حالي، متون واسطه اي (تذکره ها، جنگ ها، مجموعه ها، و ساير متون نظم و نثر)، که بخشي از متن مورد نظر را تضمين کرده باشند، نقش مهمي در يافتن صورت درست ضبط کلمات ايفا مي کنند. در پژوهش حاضر با اين پرسش که «آيا مي توان با کمک متون واسطه اي برخي از کاستي هاي تصحيح ديوان معزي را مرتفع کرد؟» و با بهره گيري از چنين متوني به بررسي ديوان شاعر پرداخته شد. حاصل پژوهش عبارت است از 25 پيش نهاد تصحيحي جديد به علاوه يادکرد حدود 45 بيت از معزي که در ديوان چاپي او نيامده است.
خلاصه ماشینی:
"2. 3 از این قصیدة معزی با مطلع : ای تازه ترازبرگ گل تازه به بربـر پرورده تراخازن فردوس به بـربـر (معزی ، ١٣٨٩: ٢٢٨؛ معزی ، ١٣٨٥: ٢١٣) شش بیت ذیل از دیوان چاپی ساقط شده ، اما در جنگ شمارة ٩٠٠ کتاب خانـة مجلـس (صفحة ٨٢) ضبط شده است : گــر صــاعقه بــرســنگ همــی کــارگرآیــد تیــرش بــه از آن کــارگر آیــدبــه ســپر بــر آن تیر نه تیر است عقابی است که بسته است خـط اجــل و فــتح بــه منقــارو بــه پــر بــر ایــن قاعــدة عقــل تــوآثــاررســوم اســت چــون قاعــدة شــرع بــه اخبــارو ســور بــر هرچند بصرنیسـت بـه مقـدارکـم ازجـان رشک است به دیدار تو جان رابـه بصـر بـر ارزاق بشـــرچـــون بـــه ازل دربنبشـــتند جــودتــورقــم گشــت بــر ارزاق بشــر بــر نومیـــد نگـــرددنظـــرهـــرکـــه نشـــیند درســایة عــدل تــو بــه امیــد نظــر بــر 7.
2. 3 در اثنای قصیدة غرای : ای ساربان منزل مکن جزدردیـاریـارمـن تایک زمان زاری کنم بر ربع واطلال و دمن (معزی ، ١٣٨٩: ٥٩٧؛ همان ، ١٣٨٥: ٥٢٤) در منابعی هم چون کلیله و دمنه (١٣٨٥: ٣٦٠)، المعجـم فـی معـاییر اشـعار العجـم (١٣٨٧: ٤١١)، سندبادنامه (١٣٨١: ٥٧)، فرائد السلوک (١٣٦٨: ٤٩٦)، سفینة شمس حاجی (١٣٩٠: ٢٤٥)، و جنگ شمارة ٨٦٨٠١ کتاب خانة مجلس (صفحة ١٣٧) این بیت زیبا که از دیوان ساقط شده ، آمده است : هایل هرونـی تیـزروانـدک خـوربسـیاردو ازآهوان بـرده گـرو، در پویـه ودر تـاختن 12."