چکیده:
متناقض نما به عنوان يك ترفند ادبي ناشناخته، كمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ اما به جهت هنجارگريزي، دو بعدي بودن، برجستگيِ معنا و ايجاز در كلام، مايه شگفتي، و در نتيجه لذت هنري ميشود. يكي از جنبههاي ظريفي كه در ادب عربي و به ويژه در كتاب نهج البلاغه مغفول مانده و كمتر مورد توجه قرار گرفته، بررسي عناصر و اركان متناقض نما - به عنوان عناصر موسيقايي- در اين شاهكار ادبي است. تجربههاي عرفاني و فرا عقلي، نكته سنجي و خيال پردازي و اوضاع سياسي و اجتماعي حاكم بر جامعه، مهمترين علل شيوع اين گونه هنري در كلام علي (ع) است. اين مقاله بر آن است تا ابعاد توازن و تناسب مولفههاي معنايي متناقض نما را در دو جنبه لفظي و معنويترسيم كرده،عوامل شكل گيري و تحول متناقض نما را در سخنان حضرت (ع) مورد واكاوي قرار دهد. حضرت امير (ع) با تسلط شگفت انگيزي كه بر حوزه زباني واژگان دارد - به شيوهاي بسيار هنرمندانه - در كنار عناصر زيبايي شناختي لفظي از چاشني تناسبها و هماهنگيهاي معنايي استفاده ميكند تا تاثير كلام جاندارتر باشد؛ چنانكه از همه شيوهها و شگردهاي بيان پارادكسي، براي آفرينش مضامين، پروراندن مفاهيم و آرايش مظاهر سخن بهره برده است.
In spite of the fact that paradox as an unknown literary device has largely been ignored، it has been a source of amazement and، consequently، aesthetic joy due to deviation from norm، ambiguity، the saliency of meaning، and laconism. One of the subtle points receiving little attention in Arabic literature، especially in Nahjol Balaghah، is the study of paradoxical elements. The most significant factors contributing to the high frequency of this artistic device in the Master of Speech (Ali-peace be upon him) are the mystical and spiritual experiences، punctiliousness، imagination and the dominant social and political atmosphere of the society at that time. The current research aimed at study the paradoxes from formal and functional perspectives and the reasons and areas of its formation in Imam Ali's speech. Due to his wonderful command of language and diction، Ali benefited from all the paradoxical devices and expressions to develop themes and concepts in an artistic and frequent manner.