چکیده:
حکومتهای متکی بر درآمدهایِ رانتی، که قسمت عمدهای از درآمدهایشان نه از محل مالیاتها بلکه از محل فروش منابع طبیعی استخراج شده تأمین میشود، همواره با مشکلاتِ اقتصادی و سیاسیِ فراوانی روبهرو بودهاند. به نحوی که نظریاتِ خاصی برای مطالعهی اقتصاد سیاسیِ آنها به وجود آمده است. این نظریات که به نظریاتِ رانتیریسم مشهورند بر پیامدها و آثارِ زیانبارِ رانتیریسم تأکید دارند. این اثار و پیامدها به حوزههای مختلفِ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مربوطاند و از نوساناتِ بازارِ جهانی که اقتصاد ملی رانتیرها را متزلزل میکند تا قدرتیابیِ غیرعادیِ دولت/حکومت را در بر میگیرند و بسیاری از پژوهشها دریارهی پیامدهای غیردموکراتیکِ رانتیریسم متفقالقول هستند. در این پژوهش ابعادِ رانتیریسم به عنوان نقطهی مقابلِ ابعادِ حکمرانیِ خوب شناسایی شد و الگوی حکمرانیِ خوب به مثابه بدیلِ دموکراتیکِ رانتیریسم مطرح گشت. سپس نحوهی حکمرانی در شش کشور که به میزان متفاوتی بر رانت اتکا دارند بررسی شد. این پژوهش با روش تاریخی- تطبیقی و بر اساس دادههای بانک جهانی انجام گرفته است. نتایج نشان داد که نظریاتِ رانتیریسم دارایِ محدودیتهایی جدی است، زیرا یک حکومت بیشتررانتیر لزوماً غیردموکراتیک و با حکمرانیِ نامناسب عمل نمیکند؛ و برعکس یک حکومتِ کمتررانتیر، حکمرانیِ مناسبتری ندارد. درنهایت، پیشنهادهایی را برای توسعهی نظریات رانتیریسم ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"یکی دیگر از نظریاتی که به وضوح روابط میان کنشگران و ساختارها را در دولت رانتیر شرح داده است توسط دون بابای (١٩٩٢) مطرح شده که در قالب شکل زیر زنجیره علی عوامل را تصویر نموده است : نمودار ١- زنجیره علت ها در یک دولت رانتیر در نظریه دون بابای (به نقل از یتس ، ١٩٩٦) تأکید و توجه افول استقلال مالی به بودجه درآمدهای بینیازی به مشارکت دولت دولت مالیاتی سیاسی توسعه منش رانتیری کاهش مشروعیت حکومت rentier mentality فساد و جایگزینی نخبگان سنتی [با نخبگان نوظهور رانتیر] پروژه های آسودگی سرمایه گذاری وابستگی دولت از بابت بلندپروازانه تکنولوژیک اتلاف و ناکارآمدی دولت ارز خارجی کاهش نقش نیروی کار صنعتی شدن مشروط و بومی محدود کاهش استانداردهای وابستگی سطح زندگی روستاییان دوآلیسم روستا-شهر به صادرات بیماری هلندی (افول بخش های مستعد [تجربه بحران ناشی غیرنفتی اقتصاد) کاهش تنوع از] شوکهای قیمت خارجی اقتصادی بودن مایکل رأس نیز سه مکانیسم علی را که ممکن است رابطه میان صادرات نفت و حکومت اقتدارگرا را تبیین کند از قرار زیر میداند: الف ) اثر رانتیر: «حکومت رانتیر عایدات نفتی را به هدف این که از فشارهای اجتماعی خلاصی یابد استفاده میکند."