چکیده:
شهرستان هرسین از توابع استان کرمانشاه (باختران سابق ) است . بر اساس شواهد و مدارک باسـتان شناختی ، بویژه وجود تپـه ی گـنج دره ، مـی تـوان مـدعی شـد کـه ایـن خطـه ی کهـن از نخسـتین زیستگاه های بشر در فلات ایران به شمار می رفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلیمی و داشتن خاکهای زراعی مرغوب ، آب فراوان و دشت های وسیع همواره مورد توجه اقوام گوناگون ازجمله قوم لک قرار گرفته است و فرامانروایان سلسله هـای مختلـف ماننـد هخامنشیان و ساسانیان به اهمیت این منطقه آگاه بوده اند. با توجه به میراث گرانبهای فرهنگی مادی و معنوی نهفته در خطه ی غرب ، و به ویژه شهرستان هرسین ، که شامل آثار و ابنیه ی تاریخی ، گور دخمه ها و کتیبه ها سنگی و باورداشت های دینی با رنگ و صبغه ی آیین های باستانی رایج در ایران است ، پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی برتوصیف و تحلیل ، تاریخ شهرستان هرسین را در عصر باستان مبتنی بر منابع اصلی و شواهد تاریخی بررسی و معرفی نماید. یافته های اصلی پژوهش نشان می دهد که هرسین جدا از وضعیت اقلیمی مناسب ، از نظر مذهبی نیز از مراکز مهم پرستش آئین مهرپرستی درکنارمذهب زرتشت بوده است که اقدام گئومات مغ در بستن معابد پیروان این دین چنین مسئله ای را به اثبات می رساند. همچنین وجود کتیبه بیستون در حومه این شهر که اقدامات سیاسی داریوش اول را در آغاز سلطنت شرح می دهد، اهمیت والای هرسین را نمایان می سازد.
خلاصه ماشینی:
"بر اساس شواهد و مدارک باسـتان شناختی ، بویژه وجود تپـه ی گـنج دره ، مـی تـوان مـدعی شـد کـه ایـن خطـه ی کهـن از نخسـتین زیستگاه های بشر در فلات ایران به شمار می رفته و درطی قرون متمادی به خصوص دردوران باستان به علت شرایط خاص اقلیمی و داشتن خاکهای زراعی مرغوب ، آب فراوان و دشت های وسیع همواره مورد توجه اقوام گوناگون ازجمله قوم لک قرار گرفته است و فرامانروایان سلسله هـای مختلـف ماننـد هخامنشیان و ساسانیان به اهمیت این منطقه آگاه بوده اند.
در روزگار هخامنشیان ، پادشاهان این سلسله اهمیت سوق الجیشی هرسین را درک کرده بودند و بـا توجه به سنگ نبشته ی بیستون که داریوش اول درآن اقدامات خویش را درسال های نخستین سلطنت شرح میدهد و آن را در سینه کوه کنده کاری نموده میتوان به موقعیت سیاسی هرسین بـه درسـتی پی برد به خصوص سرکوب قیام گئومات مغ که از جایگاه ویژه ای در تاریخ هخامنشان برخوداراست .
/ شکل ٣ – حوض سنگی پارک شهر هرسین ٣- مجموعه ی بیستون : الف : کتیبه ی داریوش اول این نقش برجسته دوره ی هخامنشی یکی از با ارزش ترین یادگارهای ادبی و تاریخی ایران و بزرگترین سنگ نبشته جهان بوده که درسی کیلومتری شمال شرقی شهرکرمانشاه واقع شده و از توابع شهرستان هرسین به شمار میرود و بر روی صخره معروف به بیستون حجاری شده است ."