چکیده:
در مقاله حاضر ضمن توضیح مختصری از مفهوم حاکم جائر، به دیدگاه امامان معصوم (ع ) نسبت به حکومت جور پرداخته می شود. گرچه پیش از دوره غیبت کبری ، موضوع حاکم جور مورد سوال بوده است ، اما مشخصا از زمان غیبت کبری است که این مفهوم به صورت اساسی وارد ادبیات سیاسی فقه شیعه شده و بخش مهمی از فقه سیاسی را به خود اختصاص داده است . چگونگی تعامل با حاکمان یکی از مهمترین دغدغه های مجتهدان عصر بوده است ، به نحوی که این پرسش برایشان مطرح بود که آیا عمل آن ها مطابق با خواسته معصومین هست یا خیر؟ از زمان غیبت کبری تاکنون علیرغم وجود مبانی و اصول خاص ، شرایط و اوضاع و احوال زمانه نیز در تحول مفهوم حاکم جائر دخالت داشته است . دیدگاه ائمه اطهار(ع ) نسبت به حاکمان جور چیست ؟ سیره عملی امامان معصوم (ع ) در مواجهه با حاکمان زمان خود چگونه بود و چه توصیه هایی به پیروان و دوستداران خود در مواجهه حاکمان داشتند.
خلاصه ماشینی:
"سؤالی که مطرح است این است که همان گونه که تاریخ نشان می دهد، آنچه را که پیامبر از طرف خدای متعال ارائه کرده بود، بعد از رحلت ایشان اتفاق نیفتاد و کسانی غیر از علی (ع ) و فرزندانش به حکومت رسیدند، با توجه به این اتفاق ، موضع ائمه اطهار(ع ) در مقابل حاکمان جور چه بوده است ؟ چه برخوردی با حاکمان دوران قبل از بنی امیه (خلفای ثلاث ) و حاکمان بنی امیه و بنی عباس داشتند؟ آیا با سیاست نفی کامل با آنها مواجه می شدند و یا سیاستی دیگر در پیش گرفته بودند؟ چگونه ائمه توانستند در مقابل حاکمان جور که طبیعتا مخالف اهل بیت (ع ) هم بودند، شیعه را حفظ کنند؟ نحوه ارتباط ائمه با حکام چه تأثیری در حفظ و گسترش شیعه داشت ؟ سؤالاتی از این دست موجب می شود تا مقداری از جنبه های سیاسی اجتماعی زندگی ائمه را بررسی کنیم .
از مجموع روایات و سیره ائمه چنین نتیجه می گیریم که اولا اصل اساسی نزد ائمه ، عدم تأیید حکومت جائران است و ثانیا نوعی برخورد باید وجود داشته باشد تا بتوان ضمن مخالفت با آنان ، از حریم تشیع نیز دفاع کرد وقتی به سیره ائمه نگاه می کنیم می بینیم که مفهوم حاکم جائر، تقریبا در تمام دوران ، از زمان امیرالمؤمنین تا زمان امام حسن عسکری (ع ) به یک معنا به کار رفته و برخوردها نیز علی رغم تفاوتی که وجود داشته ، همچنان بر اصل نفی حکومت جور تأکید دارد."