چکیده:
توانمندسازی دیپلماسی پارلمانی جمهوری اسلامی ایران، مستلزم بازتعریف و اصلاح برخی از ساختارها و فرایندهای سیاستگذاری در مجلس شورای اسلامی است. در این میان، نبود همسویی بین دیپلماسی رسمی و پارلمانی، کمرنگ بودن نقش کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در فعالیتهای دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی، قاعدهمند نبودن فعالیتهای دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی، عدم مستندسازی و ثبت تجارب مرتبط با دیپلماسی پارلمانی چابک نبودن فعالیتهای دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی، کم بودن منابع مرتبط با دانش دیپلماسی پارلمانی، فقدان توسعه نظاممند احزاب و فراکسیونهای پارلمانی، نبود معاونت بینالملل در ساختار سازمانی مجلس شورای اسلامی، عدم مکانیسم لازم برای بهرهگیری از تجارب نمایندگان ادوار باتجربه و متخصص، فقدان اساسنامه منسجم برای فعالیت گروههای دوستی و هیئتهای دیپلماتیک پارلمانی، پایین بودن تعداد اتحادیههای پارلمانی منطقهای و فقدان سند مشارکت راهبردی بین وزارت امور خارجه و کمیسیون امنیت ملی تنها بخشی از مجموعه مواردی هستند که توانمندسازی فعالیتهای دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی را با چالشهایی مواجه ساختهاند. در این مقاله ضمن بررسی و اولویتبندی موانع فراروی فعالیتهای دیپلماتیک نمایندگان، راهکارهایی برای توانمندسازی دیپلماسی پارلمانی جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد شدهاند.
Strengthening I.R. Iran's parliamentary diplomacy requires redefining and reforming some policymaking structures and processes in Islamic Consultative Assembly.
In the meanwhile، incompatibility between official and parliamentary diplomacy، commission on national security and foreign policy's limited role in diplomatic activities، lack of documentary and registered experiences on parliamentary diplomacy، newly-elected MPs' unfamiliarity with parliamentary diplomacy، academic weakness on parliamentary diplomacy، underdevelopment of party system and parliamentary fractions، lack of a position titled by vice-speaker on international affairs in Islamic Consultative Assembly's organizational structure، lack of evaluative mechanism on performance of Islamic Consultative Assembly in parliamentary unions، and lack of a consistent charter on parliamentary friendship groups are among challenges for strengthening I.R. Iran's parliamentary diplomacy.
In this framework، the paper seeks at first to examine obstacles for strengthening I.R. Iran's parliamentary diplomacy، and then to propose some practical solutions in this regard.
خلاصه ماشینی:
فقدان استراتژی یکپارچه در قبال اتحادیه های پارلمانی مهم ترین دلایل عـدم بهـره وری لازم و کـافی نماینـدگان مجلـس شـورای اسـلامی از ظرفیـت اتحادیه های پارلمانی عبارت اند از: الف ) شکل گیری توریسم پارلمانی :یکی از مواردی که مـی توانـد عملکـرد هیئـت هـای پارلمـانی ایران در مجامع بین المللی پارلمانی راکم رنگ کند، پررنگ شدن نگـاه سـفر یـا دریافـت حـق مأموریت در مراودات بین المللی پارلمانی است .
بهره گیری از ظرفیت های دیپلماسی پارلمانی سازمانی با توجه به نقش مجلس شورای اسلامی در شکل گیری مجمع مجالس آسیایی ، اتخاذ تدابیر مناسب برای توسعه همکاریهای دوجانبه این مجمع با سایر سازمان های بین المجالس منطقه ای و قاره ای ،به صورت غیرمستقیم برد دیپلماسی پارلمانی سازمانی جمهوری اسلامی ایران را گسترش میدهد.
نقشه راه توسعه فعالیت های دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی در افق برنامه ششم توسعه ردیف موانع /آسیب ها راهکارها 1 کم رنگ بودن همسویی بین دیپلماسی رسمی و پارلمانی الف )تدوین برنامه جامع توسعه دیپلماسی پارلمانی اقتصادیمتناسب با فضای ایجاد شده در دوران پسابرجام ، ب )تدوین سند مشارکت راهبردی بین وزارت امور خارجه وکمیسیون امنیت ملی با رویکرد اشتراکگذاری ظرفیت های تقنینی ،نظارتی و اجرایی برای مقابله با دغدغه های امنیت ملی در حوزه سیاست خارجی، ج )برگزاری جلسات مشترک بین رؤسای گروه های دوستی مجلس شورای اسلامی با وزارت امور خارجه ، د)بهره گیری از نظرات مشورتی نمایندگان باتجربه ادوار مجلس یاسفرای بازنشسته وزارت امور خارجه در جلسات غیرمحرمانه کمیسیون امنیت ملی، ردیف موانع /آسیب ها راهکارها هـ)حضور نظام مند قانونگذاران باتجربه و متخصص در سفرهایدیپلماتیک دولتمردان و رؤسای دستگاه های اجرایی .