چکیده:
اشغال و تقسیم ایران از سوی روسیه و انگلستان و فشارهای همزمان متحدین برای ورود به جنگ جهانی اول، چالشی بزرگ برای تصمیمگیری کارگزاران ایرانی در خصوص تأمین حداقل منافع ملی محسوب میشد. باوجود اشغال، قحطی، چنددستگی در تصمیمگیری کشور و فشارهای بینالمللی، چه عواملی در حفظ تمامیت ارضی ایران پس از پایان جنگ کارساز بوده است؟ اهمیت ساختار بینالمللی و نقشآفرینی کارگزاران ایران، کدامیک بیشترین تأثیر را در حفظ کشور از فروپاشی داشته است. پرسش اصلی پژوهش این است که چه عاملی به حفظ تمامیت ارضی ایران کمک کرده و از فروپاشی آن جلوگیری نموده است. فرضیۀ تحقیق این بوده که نقش برجستۀ کارگزاران و عملکرد نخبگان سیاسی در دیپلماسی، موجب حفظ منافع ملی ایران شده است. به این ترتیب، مقالۀ پیش رو به بررسی اهمیت سیاستگذاران داخلی در حفظ تمامیت ارضی کشور با اتخاذ اصل بیطرفی میپردازد.
Occupation and division of Iran by Russia and the United Kingdom and simultaneously press the allies to enter the First World War Was a big challenge for Iranian agents. it was Considered important to decision-making to meet minimum national interest. Despite the invasion، famine، Divided in its decision and international pressures، What has been effective in keeping Iran''s territorial integrity after the war? structure of the international system and Iranian officials which has had the greatest impact in saving the country from collapse? The main question of this paper is what has helped to maintain the territorial integrity of Iran and prevent it from collapse? The paper hypothesize that Agents Prominent role and Performance Political Elite in the field of Diplomacy Iran''s national interests were brought. Thus، this paper examines the importance of the Local Policymakers in -maintaining territorial integrity with adopting the principle of neutrality.
خلاصه ماشینی:
آنچه در این پژوهش توجه نگارندگان را برانگیخته ، دیپلماسی ایران در طول جنگ جهانی اول است که میکوشید با وجود همۀ ضعف ها، راه حلی را اتخاذ کند که منافع ملی کشور تأمین شده و کمترین آسیب متوجه ایران گردد.
هدف انگلیس از یک سو حفظ بی طرفی ایران و جلوگیری از ورود این کشور به اتحاد عثمانی - آلمان و از سوی دیگر حراست از منافع ، امتیازات و انحصارهای بزرگ اقتصادی - سیاسی در ایران ، به ویژه تأسیسات نفتی خوزستان بود.
وزارت امور خارجۀ ایران هم با ارسال یادداشتی رسمی برای سفارتخانه های روسیه و انگلستان در تهران ، از دولت روسیه خواست تا با خارج ساختن نیروهای نظامی خود از خاک ایران ، شرایط لازم را برای اعلان بی طرفی ایران در جنگ فراهم آورده ، سبب نگردد تا این موضوع بهانه ای برای دولت عثمانی فراهم کند (ذوقی ، ١٣٦٨، ص ١٤٠).
در این سند ضمن آنکه نصرت الدوله درخواست های ایران را برای کنفرانس صلح پاریس مطرح میکند که از سوی دولت انگلستان بسیار گسترده و خارج از منطق اعلام می شود، لرد کرزن ایران را تنها کشوری می داند که با توجه به شرایط داخل کشور توانسته بود استقلال و تمامیت ارضی خود را حفظ کند.
براین اساس ، ضمن تأکید و توصیه به رعایت بی طرفی از سوی مردم و گروه ها، در تلگرافی به کارپرداز ایران در بغداد در یازدهم آبان ١٢٩٣، از ایشان خواست که سیاست دولت ایران را در قبال جنگ جهانی به آگاهی علمای کربلا و نجف برساند و در ملاقات با آنان دیدگاه های دولت را برای آن ها کاملا تشریح کند که اتخاذ سیاست بی طرفی به صلاح دولت و ملت ایران است (نظام مافی ، ١٣٦٣، ص ٢٦).