چکیده:
تجزیه و تحلیل رابطه قیمت در طول زنجیره تولید از تولیدکننده به مصرف کننده، ابزاری رایج برای اندازه گیری درجه کارآیی و رقابت پذیر بودن بازارهای مختلف در دهه اخیر بوده است. در این مقاله، روابط قیمت و چگونگی انتقال قیمت بین دو سطح تولیدکننده و مصرف کننده برای محصول پنیر در ایران بررسی شده است. داده های مورد استفاده شامل شاخص قیمت تولیدکننده و مصرف کننده محصول پنیر است که به صورت ماهانه دوره زمانی 91 ماهه از فروردین سال 1380 تا مهر 1387 را پوشش می دهد. از شیوه هم انباشتگی یوهانسن – یوسلیوس و رابطه علیت گرنجری برای آزمون وجود رابطه بین دو شاخص و تعیین جهت علیت استفاده شده است. تجزیه و تحلیل رفتار انتقال قیمت بر مبنای روش سنتی هاک و بکارگیری مدل ECM ون کرامون تابادل – لوی Von Cramon Taubadel-Loy1998)) است. نتایج نشان داد که جهت علیت از قیمت های مصرف کننده به قیمت های تولیدکننده در هر دو دوره کوتاه مدت و بلندمدت وجود دارد. نتایج، فرضیه انتقال نامتقارن قیمت را بین قیمت های تولیدکننده و مصرف کننده رد می کند. با توجه به نقش تعیین کننده مصرف کننده در تعییین قیمت، مطالعات بیشتر در زمینه مسائل رفاهی و مقایسه هزینه ها و منافع ناشی از اتخاذ سیاست های مختلف دولت در این بازار مورد نیاز است.
In the last decade، the analysis of price relationship along production chain from producer through consumer has been a common tool for measuring efficiency rate and competitiveness of different markets. Markets of agricultural products، meat and dairy are received the most attention by researchers. In the present paper، we studied the price relations and how price is transmitted between the producer level and the consumer level for cheese. Data used in the research include consumer price index and producer price index for cheese covering monthly periods of 91 months since March 2001 to October 2008. Johansen's and Juselius's cointegration method and Granger causality test were used to examine whether there is a relationship between the two indices and to determine causality direction. The behavior of price transmission was analyzed based on the Hack's traditional method and utilizing Von Cramon-Loy ECM model
خلاصه ماشینی:
بررسی رابطه بین قیمت های تولیدکننده و مصرف کننده (مطالعه موردی بخشی از محصولات لبنی در ایران ) 1* محمد طاهر احمدی شادمهری استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد محمد احمدی دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد چکیده تجزیه و تحلیل رابطه قیمت در طـول زنجیـرة تولیـد از تولیدکننـده بـه مصـرف کننـده ، ابـزاری رایـج بـرای اندازه گیری درجه کارآیی و رقابت پذیر بودن بازارهـای مختلـف در دهـه اخیـر بـوده اسـت .
یافته های این تحقیق نشان مـی - دهد که انتقال قیمت بین سطوح تولیدکننده و خرده فروشی گوشت نامتقارن است .
( جدول شماره ٢) جدول (١)- نتایج آزمون ADF {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : نتایج تحقیق جدول (٢)- نتایج تعیین وقفه ی بهینه برای روش یوهانسن {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : نتایج تحقیق با کمک تکنیک یوهانسن - یوسلیوس محرز شـد کـه بـرای سـری هـای زمـانی تحـت مشـاهده (قیمت های تولیدکننده و مصرف کننده ) یک بردار هم گرایی وجود دارد.
بردار هم گرایی برآورد شده یوهانسن به صورت زیر است : جدول (٣)- نتایج آماره های حداکثر مقدار ویژه و اثر در روش یوهانسن {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : نتایج تحقیق (رجوع شود به تصویر صفحه) بنابراین ، روش یوهانسـن وجـود رابطـه تعـادلی بلندمـدت را بـین قیمـت هـای مصـرف کننـده و تولیدکننده در بازار پنیر تأیید می کند و با وجود این رابطه می توان آزمون هـای علیـت گرنجـری و تقارن انتقال قیمت را مورد بررسی قرار داد.
در این مقاله ، روابط قیمت و چگونگی انتقال قیمت بین دو سطح تولیدکننده و مصرف کننده برای محصول پنیر در ایران بررسی شده است .