چکیده:
ساکنان استان لرستان، به دو گویش لری بختیاری و لری فارسی و زبان لکی سخن میگویند. لکزبانان ساکن شمال و غرب لرستان، بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ خود را در قالب تکبیتی به زبان لکی به صورت شفاهی یا کتبی بیان کردهاند. از جملۀ این تکبیتیها - که بیانگر آداب و رسوم و فرهنگ مردم این خطه است- میتوان به تکبیتیهای فال «چلسرو» و «مور» اشاره کرد. مقالۀ حاضر بر اساس منابع کتابخانهای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و هدف از آن، کشف رابطۀ میان تکبیتها و پوشش زنان و مردان لکزبان است. در تکبیتیهای فال «چلسرو» - که به آن اشعار شادیانه هم گفته میشود- معمولا پوشش زنان ازجمله سرون، سرداری، کلنجه، کوش، کراس، ژیرجامه، و زیورآلات مختلف زنانه، توصیف شده است که حاکی از اهمیت و تنوع پوشش زنان لکزبان، جایگاه اجتماعی و میزان دارایی آنان است. در ابیات «مور» (مویه) نیز که مضامین غمناک و اندوهآلود را دربر دارد، پوشش مردان بیشتر از پوشش زنان توصیف شده است. در برخی از این ابیات، به شباهت پوشش دولتمردان ماد و آیین زردشت با پوشش لکزبانان این استان، اشاره شده است.
Residents of Lorestan province have two distinguished dialects: “Bakhtiari Lori” and “Persian Lori” and Laki dialect where Laki speakers of North and west of Lorestan express many of their traditions، customs and cultural attributes in the form of distiches in Laki oral or written. From these distiches، which express people’s traditions، customs and culture in this region، we can mention some of distiches of divination in “Chelsoru” and “Mur”. The aim of this article، which has been done based on the sources of library benefiting from descriptive and analytical method، is to dis cover the relationship among distiches and Laki women and men، and in this field، it is noted in the distiches of divination in “Chel soru” ، which is called happy poems، women’s clothing has been described as “ Sarvan، Sardari، Kolanjah، Koush، Keras، Zeir Jamah and different jewels where we can easily observe their social status and properties. In “Mur”، poems which contain sad and melancholic themes، it seems that men’s clothing is better described than women’s cover. In some verses of these poems، the similarity of clothing between Median authorities and Zoroastrian speakers of this province has been noted.
خلاصه ماشینی:
"در تک بیتیهای فال «چل سرو» - که به آن اشعار شادیانه هم گفته میشود- معمولا پوشش زنان ازجمله سرون ، سرداری، کلنجه ، کوش ، کراس ، ژیرجامه ، و زیورآلات مختلف زنانه ، توصیف شده است که حاکی از اهمیت و تنوع پوشش زنان لک زبان ، جایگاه اجتماعی و میزان دارایی آنان است .
با وجود تغییرات تحمیلی لباس به فرمان رضاخان در ایران ، تنها تغییراتی که در لباس ساکنان این خطه صورت گرفت ، یقۀ لباس همان «ستره » -از یقه ساده به یقه برگردان (بلیزر) که در لرستان به «یقه تبری» معروف است - تغییر داده شد و لباس زنان «کلنجه » بدون چاک دوخته میشود.
در سال های اخیر ادارة کل میراث فرهنگی استان لرستان تحقیقاتی را برای معرفی و شناخت پوشش سنتی ساکنان این استان انجام داده است که ازجمله میتوان به پژوهش لیلا پهلوان با عنوان «پژوهش البسۀ محلی لرستان » اشاره کرد.
در ابیات این سروده ها گاه به شباهت پوشش لک زبانان با گذشتگان خیلی دور همچون دورة مادها و هخامنشیان و یا آیین های قبل از اسلام اشاره شده است و گاهی هم این ابیات ، موقعیت اقتصادی و شأن و منزلت والای اجتماعی افراد را بیان میکند.
همچنین تک بیتیهای چل سرو که به عنوان نوعی فال در بین مردم این خطه کاربرد دارد و به فال چل سرو معروف است ، بیشتر به توصیف پوشش زنان پرداخته و انواع زیورآلات زنانه (یخه دشتکی، بون سرونی، گو و نیم گو و ..."