چکیده:
با توجه به شدت گیری و تداوم قیامهای عربی در خاورمیانه و شمال آفریقا، یکبار دیگر این بحث مطرح شده که آیا دامنه این قیامها به سایر مناطق جهان به خصوص آسیای مرکزی و قفقاز کشیده خواهد شد؟ در این بین یکی از کشورهای منطقه آسیای مرکزی که اوضاع به مراتب شکنندهتری نسبت به سایرین دارد، تاجیکستان است. مهمترین رویداد سیاسی ـ امنیتی تاجیکستان را میتوان جنگ داخلی این کشور در دهه 90محسوب نمود. از آن زمان به بعد، شاید بتوان مهمترین تهدید امنیتی تاجیکستان را مسئله مواد مخدر دانست. در این بین رویدادهایی که در ماه ژوئیه 2012 در منطقه بدخشان رخ داد، نه تنها باعث شد که یکبار دیگر خاطره جنگ داخلی تاجیکستان در اذهان زنده شود، بلکه شکنندگی صلح را نیز در این کشور نشان داد. از این رو، بررسی ریشهها و پیامدهای حوادث بدخشان میتواند تا حد زیادی بیانگر چشم انداز اوضاع سیاسی و امنیتی تاجیکستان باشد.
خلاصه ماشینی:
اگرچه جنگ داخلی تاجیکستان از ساختار سیاسی (اختلاف هـای سیاسـی کمونیست ها و اتحاد مخالفان مرکب از اسلام گرایان و دموکرات ها) و قومی (گروه های خجند، کولاب و قرقان تپه و اسماعیلیان منطقه خودمختار بدخشان ) این کشور نشات گرفتـه بـود بـا این حال ، نمیتوان آن را تنها یک نبرد داخلی با ابعاد قتل عـام قـومی بـه حسـاب آورد.
بر این اساس ، نارضایتی بخش هـایی از مسـلمانان ایـن کشور در خصوص ایجاد محدودیت برای حضور و اجرای فـرایض دینـی کـاملا مشـهود بـوده است ؛ چرا که آنها انتظار نداشتند سیاست های دوران اتحاد جماهیر شـوروی بـه طـور مجـدد تکرار شود با توجه به این که ساکنان منطقه بدخشان ، شـیعه اسـماعیلی هسـتند و بـا سـایر مسلمانان سنی در تاجیکستان تفاوت دارند، بنابراین تفاوت مذهبی علاوه بر تفـاوت قـومی در این منطقه مشاهده میشود.
با توجه به این که بدخشان تاجیکسـتان همسایه ای به نام بدخشان افغانستان دارد و دو کشور با هم مرز مشـترک دارنـد، لـذا موضـوع قاچاق مواد مخدر از مرزهای افغانستان به تاجیکستان چالش مهمی است و در سال های قبـل نیز دولت به همین بهانه چندین بار به بدخشان و سایر مناطق شرقی نظیر رشت و غرم حمله کرده و برخی تحرکات را در آنجا سرکوب نمـوده اسـت .
در شرایط فعلی نیز به نظر میرسد، دولت مرکزی تا حدودی بـه ایـن نتیجـه رسـیده اسـت کـه خودمختاری و احساس استقلال در منطقـه بدخشـان بـه شـدت در حـال تقویـت اسـت ؛ بـه خصوص با توجه به خـروج نیروهـای خـارجی از افغانسـتان ، ایـن نگرانـی در دولـت مرکـزی تاجیکستان ایجاد شده است که احتمال دارد، منطقه بدخشان تاجیکستان و منطقۀ بدخشـان افغانستان با همدیگر متحد شوند و اعلام استقلال کنند.