چکیده:
مقاله حاضر به توصیف و تحلیل برخی از مهمترین فرایندهای واجی گویش گیلکی در شهرستان رودسر می پردازد. بدین منظور از ده گویشور بومی این گویش مصاحبه به عمل آمد. نیز از شم زبانی یکی از نگارندگان به عنوان گویشور بومی و برخی از منابع مکتوب برای جمع آوری دادهها استفاده شده است. همگونی (همگونی همخوان ها، هماهنگی واکه ها)، حذف (حذف همخوان پایانی، حذف همخوان میانی)، تضعیف، قلب، کشش جبرانی، تبدیل همخوان / به همخوان /r/ و تبدیل واکه /l/ به واکهo /A/ از فرایندهایی هستند که در این مقاله با شواهد کافی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. از بین فرایندهای بررسی شده، این نتیجه به دست آمد که قواعد همگونی، حذف و تضعیف از پربسامدترین فرایندها و تبدیل خوشه های ] به صورتnd[-nn-] از کم بسامدترین آنها در این گویش به شمار میرود.
خلاصه ماشینی:
از بین فرایندهای بررسی شده ، این نتیجه به دست آمد کـه قواعـد همگـونی، حـذف و تضعیف از پربسامدترین فرایندها و تبدیل خوشه های \nn-< به صورت \-nd-< از کم بسامدترین آنها در این گویش به شمار میرود.
رفتار متفاوت گروه (١- هـ) در مقایسه با گروه (١- ج ) نشان میدهـد کـه در پایـان کلمـات گـروه (١- هــ) همخوان \s< به صورت مکرر ظاهر شده است و دلالت بر وجود یک همخوان پایانی در صورت مجـزای کلمـه دارد که در روساخت پس از افزودن وند به صورت \s< دیده میشود؛ اما صورت زیرساختی آن چه مـیتوانـد باشد؟ بررسی داده های بیشتر از میان افعال و مصادر این گویش نشان میدهد که وند گذشـته سـاز \t/d< در زیر ساخت وجود دارد که در روساخت به \s< تبدیل شده است .
با توجه به توضیحات فوق می توان داده های این فرایند را به سـه دسـته تقـسیم کرد: +پسین الف ) داده هایی که ستاک حال آنها دارای واکه ای با مشخصه های + گرد هستند، برای ساختن فعل امر آنها تکواژگونه \bo< به کار میرود: گیلکی رودسر گیلکی رودسر معنی فارسی فعل امر مصدر معنی فارسی فعل امر مصدر رفتن .
٢-٢-١- حذف همخوان پایانی داده های مربوط به این فرایند در گویش گیلکی رودسر را می توان به چهار گروه تقسیم کرد: الف ) حذف همخوان در کلمات تک هجایی که ساختمان هجای آنها در زیرساخت به صورت CVCC است : معنی فارسی گیلکی رودسر معنی فارسی گیلکی رودسر لامپ .