چکیده:
پژوهش حاضر تحت عنوان «ژئوپلیتیک خلیج فارس: تهدیدها و فرصتهای فراروی جمهوری اسلامی ایران» میباشد که به بررسی تهدیدها و فرصتهای پیش روی ایران با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک خلیج فارس میپردازد. چرا که موقعیت حساس و استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و وجود بحرانها و عدم ثبات سیاسی در کشورهای مجاور و وجود چالشهای سیاسی با همسایگان استراتژیک باعث به وجود آمدن تهدیدهایی برای امنیت جمهوری اسلامی ایران میشود. از بزرگترین تهدیدات فرامنطقهای که حوزه نفوذ آن به این منطقه حساس و استراتژیک وارد شده است، ایالات متحده آمریکا میباشد. به همین دلیل و بنابر اهمیت استراتژیک ایران و سیاستی که در قبال این دولتها سر لوحه سیاست خارجی خود قلمداد کرده است، باعث مقابله شدید آمریکا با این کشور در فضای بینالمللی شده است. هدف مقاله حاضر بررسی تهدیدها و فرصتهای فراروی ایران با توجه به موقعیت خلیج فارس میباشد و سوال مقاله حاضر این است که با توجه به موقعیت ویژه خلیج فارس چه تهدیدها و فرصتهایی پیش روی جمهوری اسلامی ایران میباشد؟ که به روش توصیفی–تحلیلی به بررسی این فرضیه میپردازد که جمهوری اسلامی ایران به دلیل داشتن موقعیت ممتاز خلیج فارس از جانب آمریکا و سایر متحدان غربیاش مورد تهدید قرار گرفته و خواهد گرفت. این پژوهش با بهرهگیری از اسناد معتبر بر این نتیجه است که منطقه خلیج فارس با پشت سر گذاردن یک صد سال از اهمیت یافتن تاریخی به علت وجود ذخایر گسترده انرژی و همچنین تحولات در نظامهای سیاسی، اقتصادی و بالطبع امنیتی در منطقه، در کانون توجه بسیاری از قدرتها بوده است. به طوریکه میتوان ادعا کرد که به صورت مهمترین کانون توجه نگرشها و محاسبات استراتژیک درآید و به تعبیر کلاسیک ژئوپلیتیک، هارتلند یا قلب زمین نام گیرد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش با بهرهگیری از اسناد معتبر بر این نتیجه است که منطقه خلیج فارس با پشت سر گذاردن یک صد سال از اهمیت یافتن تاریخی به علت وجود ذخایر گسترده انرژی و همچنین تحولات در نظامهای سیاسی، اقتصادی و بالطبع امنیتی در منطقه، در کانون توجه بسیاری از قدرتها بوده است.
موقعیت ویژه خلیج فارس از نظر دارا بودن ذخایر غنی نفت و گاز و همچنین موقعیت استراتژیک و اهمیت آن به عنوان یک بازار مطلوب اقتصادی، تغییر و تحولات سیاسی سال های اخیر منطقه که متکی بر ایدئولوژی اسلامی است و بسط و حرکت آن در کشورهای منطقه توجه جهان را به شدت به این منطقه معطوف داشته است.
همسایگان جنوبی ایران در خلیج فارس که شامل کشورهای عربی هستند با سطح پایین اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، وجود بحران مشروعیت و عدم ثبات سیاسی، پایگاه محکم و متحدی استراتژیک برای آمریکا شده اند.
«ورود شرکتهای نفتی بعد از جنگ جهانی دوم به حوزه خلیج فارس، خود موجب تحولات سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و اجتماعی بسیار زیاد شد و این منطقه تا هم اکنون نیز نتوانسته است به یک تعادل استراتژیک که تأمین کننده منافع ملی کشورهای این حوزه باشد دست یابد».
حضور آمریکا در خلیج فارس و اشغال افغانستان و عراق می تواند زمینه همکاری ایران با کشورهای منطقه را در مورد منافع مشترک تقویت کند، اما در صورت عدم همکاری و هماهنگی بزرگ ترین تهدید علیه امنیت جمهوری اسلامی است.