چکیده:
زیارت در سیرة انبیاء و ائمه اطهار(ع )، به ویژه فرهنگ شـیعه ، جایگـاه و اهمیـت خاصـی دارد، اما این امر از سوی برخی جریان های روشنفکرنما و فرق ساختگی، نظیر وهابیت ، مورد تخطئه قرار گرفته است . از این روی، این نوشتار درصدد بررسـی جایگـاه زیـارت از دیـدگاه ادیان و اقوام گذشته تا زمان اسلام و پس از آن ، با روش اسـتدلال عقلـی و نقلـی اسـت تـا نسبت آن با کفر و توحید به دست آید. در این مسـیر، شـناخت اهـداف و فوایـد زیـارت ، از جمله الگوگیری از بزرگان ، تکریم و پاسداری از آرمان هـای آنـان ، کسـب آرامـش روحـی و معنوی، ایجاد رقت قلب ، افزایش یاد خدا و آخرت ، شناخت ائمه (ع ) از طریق متـون برخـی از زیارات ماثور و مهم تر از همه ، شفاعت ، ضروری به نظر میرسد. البته واضح است که زیـارت نیز مانند هر عمل عبادی دیگر، آفاتی دارد که باید جستجو و برطـرف شـود. بـا تفحـص در مفاهیم ، آداب و جملات زیارات ماثور استنباط میشود که هیچ یک از آنها دلیل بـر شـرک نیست و زیارت در راستای توحیدی شدن زائر عمل میکنـد. در روایـات ، زیـارت بـا شـرط معرفت حق امام «عارفا بحقه » زیارت خداوند محسوب میشود. بنابراین ، زیارت اولیای الهی در مسیر لقاءالله است .
خلاصه ماشینی:
در باب برخی زیارات ، از جمله زیارت عاشورا، جامعه ، زیارت امـام رضـا(ع ) و زیـارات مربـوط بـه امیرالمؤمنین (ع )، تحقیقات نسبتا زیادی صورت گرفته است ، اما با توجه به اشـکال هـایی کـه برخـی برای نفی مسئلۀ زیارت مطرح میکنند و آن را نمود شرک میدانند، در این نوشتار، جزءبه جزء ایـن مسئله بررسی شده است .
ابتدا مروری اجمالی برتاریخچۀ زیارت از زمان خلقت آدم ابوالبشر تاکنون صورت گرفته است تا پاسخ پرسش های زیر روشن گردد: آیا مسئلۀ زیارت مقابر و بزرگان هر قوم در دورة شیعیان مرسوم شده یا قبل از آن نیز وجود داشته است ؟ جایگاه زیارت در میـان اقـوام دیگـر چگونه است ؟ اهداف ، فواید، آفات و آسیب های زیارت چیست ؟ علل تکفیر زائران بهتـرین مخلوقـات خداوند، توحیدی یا مغرضانه است ؟ برای پاسخ به پرسش های مذکور در این مبحث ، برخی دلایل قائلان به شرک زوار مطـرح شـده است و با ادلۀ متناقض خود آنان مورد نقد قرار گرفته است .
از آثار دیگر آن ، روح توحیدی است که انسان در زیارات پیدا میکند و به دنبـال آن ، یـاد معـاد تقویت میگردد، چنان که پیامبر نیز فرمودند در سایۀ زیارت ، رقت قلب و یاد آخرت افـزایش یافتـه ، به طوری که کمیت و کیفیت عبادات در زیارت و یا حتی مدت ها پس از آن بهتر میشود و در یـک نگاه کلی ، به نظر میرسد افراد اهل زیارت در توحید قویترند و در شرایع دین ، مسـتحکم تـر عمـل میکنند؛ چراکه مقام معنوی معصوم را بالاتر از شهدا میداننـد و طبـق نـص صـریح قـرآن ، شـهدا زنده اند و نزد پروردگارشان روزی میخورنـد: ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله أمواتا بل أحیاء عند ربهم یرزقون : هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند!