چکیده:
پژوهش حاضر، به معرفی و نقد مدخل «یونس» (Jonah) در دائره المعارف قرآن (E Q) از هریبرت بوسه (Heribert Busse) می پردازد. نویسنده مقاله، موضوع حضرت یونس علیه السلام در قرآن، زندگی نامه و خشم یونس و گرفتار شدن وی در شکم ماهی و نجات از آن را بررسی کرده است. نویسنده برای نگارش مطالب پیش گفته، به قرآن، روایات اسلامی و کتاب مقدس مراجعه کرده است. برخورد گزینشی با منابع و روایات اسلامی، خلط در انتساب اقوال کتاب مقدس و قرآن و بی توجهی به عصمت انبیا، از جمله نقاط ضعف پژوهش نویسنده به شمار می آید که در نوشتار حاضر به نقد کشیده شده است.
The present study presents an introduction and criticism of the entry “Jonah” by Heribert Busse in Leiden’s Encyclopaedia of the Quran. The author has examined the story of Jonah in the Quran including his life، wrath، imprisonment in the belly of the fish، and deliverance. For this aim، Busse made references to the Quran، Islamic narratives، and the Bible. Some shortcomings of the work include a selective approach to Islamic sources and narratives، mixing of citations from the Quran and the Bible، and disregard for the infallibility of the prophets.
خلاصه ماشینی:
«Rass»,2004: 4/353) خلاصهاي از مطالب مدخل «یونس(» هریبرت بوسه با اشاره به اینکه واژه یونس پنج بار در قرآن به کار رفته، میگوید: «آیه 163 سوره نساء، او را در فهرست ابراهیم، عیسی و دیگر پیامبرانی جای میدهد که به آنان وحی شده است.
تنها نقطه قوت مقاله «یونس(» و ارزشگذاری مدخل را میتوان چنین بیان کرد که نویسنده مطالب مربوط به داستان یونس( را با رویکردی تطبیقی در کتاب مقدس و قرآن بررسی کرده است.
(Busse, «Jonah», 2003: 3/53) بررسی نویسنده در مقامِ بیان مشابهت قرآن و کتاب مقدس است و سرپیچی از مأموریت الهی را به عنوان مثالی برای این مشابهت نقل میکند، حال آنکه چنین دلالتی در قرآن کریم در اینباره وجود ندارد و مطلب مذکور، دقیقاً مطابق با داستان زندگی حضرت یونس( بر مبنای نقل انجیل برنابا است (انجیل برنابا، 1379: 3/63).
تفاوت این آیات با آنچه در کتابِ مقدس دربارۀ موضوع یادشده آمده، در این است که در انجیل برنابا، یونس( از پذیرش مأموریتِ الهی سر باز میزند (انجیل برنابا، 1379: 3/ 63)، اما در دیدگاه اسلامی، او بعد از دعوت طولانیِ قوم خود و عناد و عصیان آنها و به دنبال نزدیک بودن وعده الهی به عذاب قومش از میان آنها خارج میشود (ابن جوزى، زادالمسیر، 1422: 3/ 209؛ آلوسى، روح المعانى، 1415: 12/ 138؛ ثعالبى، جواهرالحسان، 1418: 4/ 98؛ الاشقَر، قصص التورات و الانجیل، 1432: 188؛ قرطبى، الجامع لأحكام القرآن، 1364: 16/ 123؛ نجار، قصص الانبیاء، 1404: 356؛ عروسى حويزى، تفسير نور الثقلين، 1415: 3/ 454؛ ابن عطيه اندلسى، المحرر الوجيز، 1422: 3/ 144؛ علم الهدی، تنزیه الانبیاء، بیتا: 101؛ برزنجی، ضعیف تاریخ الطبری، بیتا: 6/ 799).