چکیده:
میزان و چگونگی توزیع خدمات شهری نقش مؤثری در جابهجایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری دارد. از آنجا که یکی از معیارهای توسعۀ پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است، توزیع خدمات شهری میتواند موجب عدالت فضایی گردد. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هماهنگی در پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر اردبیل است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و در آن از ضریب آنتروپی برای بررسی میزان تعادل در توزیع جمعیت و از ضریب پراکندگی و مدل ویکور برای بررسی میزان تعادل در توزیع خدمات شهری در نواحی شهر اردبیل استفاده شده است. جامعۀ آماری تحقیق، نواحی چهلوچهارگانة شهر اردبیل است که با توجه به هفده شاخص خدمات شهری ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که ناحیههای 6 و 7 منطقۀ 2 با بیشترین امتیاز (بسیار برخوردار) و ناحیۀ 7 منطقۀ 4 با کمترین امتیاز (بسیار محروم) بهترتیب در سطح اول و آخر قرار گرفتهاند. همچنین بر اساس یافتههای پژوهش، خدمات در برخی شاخصها مانند فرهنگی، مهدکودک، آتشنشانی و... بهصورت متعادل در نواحی شهر توزیع نشده است. همچنین بر اساس ضریب همبستگی پیرسون، بین تراکم جمعیت و توزیع خدمات (161/0) رابطۀ معناداری وجود ندارد. یعنی توزیع خدمات مطابق با نیازهای جمعیتی نبوده است، بلکه ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی ساکنان نواحی در پراکنش و توزیع خدمات مؤثر بودهاند. بررسی ضریب همبستگی پیرسون میان پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات (151/0) در نواحی شهر اردبیل نبود رابطۀ معنادار را بین این دو متغیر نشان میدهد. بنابراین ضمن افزایش شاخصهای خدمات شهری در سطح نواحی شهر اردبیل، برقراری ارتباط هماهنگ و مؤثر بین پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر اردبیل ضروری به نظر میرسد. رشد شتابان جمعیت شهری و پیشی گرفتن آن از امکانات و خدمات شهری مطلوب و نبود برنامهریزی صحیح، موجب ناهمگونی و عدم تعادل توزیع امکانات و خدمات در سطح شهر میشود.