چکیده:
اخلاق ، علمی است که سرچشمه های اکتساب صفات نیک و راه مبارزه با صفات بد و آثار هر یک را در فرد و جامعه مورد بررسی قرار میدهد. بیشک ، بحث های اخلاقی از زمانی که انسان گام بر روی زمین گذارد آغاز شد. از حضرت آدم علیه السلام تا سایر پیامبران الهی یکی پس از دیگری به تهذیب نفوس و تکمیل اخلاق که خمیر مایه سعادت انسان ها است پرداختند، اما بزرگ ترین معلم اخلاق ، پیامبر اسلام (ص ) میباشد که با شعار «انما بعثت لا تمم مکارم الاخلاق » مبعوث شد و خداوند درباره او فرموده است : «وانک لعلی خلق عظیم » اخلاق تو بسیار عظیم و شایسته است قطعا اخلاق نبوی را باید اخلاق قدسی و الهی بشماریم . ازجمله شاخص های مهم تمدن اسلامی، نقش محوری اخلاق و معنویات است . جرجی زیدان ، نویسنده مسیحی لبنانی مینویسد: از همان ابتدا، مسلمانان با تاکید بر اخلاقیات و معنویات ، به آیین اسلام رسمیت و اهمیت دادند و تمدن اسلامی را بر پایه اخلاق و معنویت پایه ریزی کردند. یک نظام اخلاقی دینی مبتنی بر این ویژگیهای منحصر به فرد است : اتکا بر وحی، برخورداری از ضمانت اجرایی قوی درونی و همیشگی با اعتقاد به وجود خداوند و باور به معاد» در بردارنده همه عرصه های حیات ، به دوربودن از سختگیریهای طاقت فرسا، گستردگی منابع اخلاقی اسلامی، قابلیت تطبیق آن با شرایط زمانی و مکانی مختلف ، برخورداری از الگوهای اخلاقی چون ائمه اطهار (ع ) که در بدترین شرایط اخلاقی خویش پایداری کرده اند و امکان رشد اخلاقی برای همه انسان ها به طور مساوی. مساله مورد مطالعه در این مقاله ، بررسی نقش اخلاق در آموزه های دینی، با اشاره به ویژگیها و شاخص های آن با استناد به ارزشهای نهفته در مکتب منبعث از وحی الهی و اخلاق نبوی با بهره گیری از شیوه مروری و کتابخانه ای میباشد. نتایج مطالعه نیز نشان از ضرورت توجه بیش از پیش به آموزه های دینی جهت احیای اخلاق حرفه ای و شکوه میراث تمدنی گذشته با بکار بستن اخلاق نبوی دارد و این مهم در گرو ایجاد اخلاق حرفه ای در تمامی سازمان ها و حرف میباشد. الگوسازی اخلاقی به خصوص برای نسل جوان نیز از جمله بایسته هایی است که نباید مورد غفلت واقع شود.
خلاصه ماشینی:
از حضرت آدم علیه السلام تا سایر پیامبران الهی یکی پس از دیگری به تهذیب نفوس و تکمیل اخلاق که خمیر مایه سعادت انسان ها است پرداختند، اما بزرگ ترین معلم اخلاق ، پیامبر اسلام (ص ) میباشد که با شعار «انما بعثت لا تمم مکارم الاخلاق » مبعوث شد و خداوند درباره او فرموده است : «وانک لعلی خلق عظیم » اخلاق تو بسیار عظیم و شایسته است قطعا اخلاق نبوی را باید اخلاق قدسی و الهی بشماریم .
یک نظام اخلاقی دینی مبتنی بر این ویژگیهای منحصر به فرد است : اتکا بر وحی، برخورداری از ضمانت اجرایی قوی درونی و همیشگی با اعتقاد به وجود خداوند و باور به معاد» در بردارنده همه عرصه های حیات ، به دوربودن از سختگیریهای طاقت فرسا، گستردگی منابع اخلاقی اسلامی، قابلیت تطبیق آن با شرایط زمانی و مکانی مختلف ، برخورداری از الگوهای اخلاقی چون ائمه اطهار (ع ) که در بدترین شرایط اخلاقی خویش پایداری کرده اند و امکان رشد اخلاقی برای همه انسان ها به طور مساوی.
اخلاق اسلامی به جهت آن که معطوف به نیازهای اخلاقی انسانی است ، جنبه ثابت و پاینده ای را در خود دارد و چون در طی زمانی طولانی توسط معصومین با شرایط متفاوت اجتماعی و تاریخی تطبیق شده است وجه انعطاف پذیر ظواهر و مظاهر آن نیز شناسایی شده است بنابراین بی آن که به ورطه نسبیت مبتلا شود، میتواند پاسخگوی انسان در همه زمان ها و جوامع باشد.