چکیده:
اصول حقوق بین الملل محیطزیست عموما از طریق روابط مسالمت آمیز بین المللی و به وسیلۀ رویۀ قضایی بین المللی وارد حقوق بین الملل محیطزیست شدهاند. در روابط بین المللی، اختلافات امری عادی است که ممکن است از مسائل مختلف ناشی شوند . امروزه یکی از اختلافات رو به افزایش، اختلافات ناشی از محیط زیست بین المللی است که حیات بشری را تهدید می کند و به همین علت در مواردی به وسیلۀ تضمینات کیفری از محیط زیست حمایت میشود . این حوزه ی مسائل بین المللی در عرصۀ جهانی با خلأ روبروست درنتیجه، با ارجاع اختلافات مزبور به مراجع صالح رسیدگی، این مراجع که عمدتا حقوقی و الزام آورند، ضمن حل وفصل مسالمت آمیز و جلوگیری از بروز حوادث ناگوار، نقشی مکمل و اعلامی -توسعه ای در شناسایی اصول مهم محیطزیستی در روابط بینالمللی دارند. ازجمله اصول بسیار مهم زیستمحیطی ناشی از اختلافات بین المللی، شناسایی و اعلام اصول استفادة غیر زیان بار از سرزمین، پیشگیری، توسعۀ پایدار و...هستند که به صورت عرف در نظم بخشی در روابط و پیشگیری از بروز مخاصمات نقش دارند . شاید اگر رجوع کشورها به مراجع بین المللی برای حل وفصل اختلافاتشان نبود اساسا، امروزه اصولی متقن در زمینۀ حقوق بین الملل محیط زیست متصور نبود. این مقاله در پی بررسی و اعلام اصول مذکور از طریق آرای حقوقی بین المللی و تصدیق جایگاه منحصربه فرد رجوع به روشهای حقوقی حل وفصل اختلافات بین المللی است.
خلاصه ماشینی:
یکی از نکات شایان توجه در رأی دیوان داوری که قطعاً بر روابط کشورهای یاد شده اثرگذار بوده است، تکلیف دولت کانادا بر حصول اطمینان از فعالیت کارخانة اسملتر بر طبق تعهداتش بر اساس حقوق بینالملل و رأی صادره است؛ بدیهی است که این تعهد برای اجرای دقیق اصل «استفادة غیر زیانبار از سرزمین» قابل تعریف و توجیه است و نتیجة آن چیزی جز توجه روزافزون مراجع بینالمللی به معضلات زیستمحیطی و همچنین جلوگیری از بروز و شیوع مجدد اختلافات اینچنینی در روابط بینالملل در آینده نیست؛ بنابراین این تعهد، تعهدی مستمر و مستحکم است و تا وقتیکه فعالیتهای مزبور در خاک کانادا وجود داشته باشد ادامه خواهد داشت.
باید گفت که درواقع اصل توسعه پایدار یک اصل پذیرفته شده و مکمل در حقوق بینالملل محیطزیست است بهگونهای که در دو دعوای موسوم به «گابچکوناگیماروش» بین مجارستان و اسلواکی و «کارخانة خمیرکاغذ» میان آرژانتین و اروگوئه که تاکنون تنها دعاوی محیطزیستی منجر به حکم در دیوان بینالمللی دادگستری هستند، بهخوبی توانسته است تعارض و اختلاف مطرح شده بین کشورهای درگیر را حلوفصل کند و از بروز تشنج و درگیری در روابط بینالمللی جلوگیری کند.
Principles of International Environmental Law. Cambridge: Cambridge University Press Documents Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context of the United Nations Economic Commission for Europe, (ESPOO) (1991).
Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment (1972), available at: http://www.
org/ ICJ (20 April 2010), Pulp Mills on the River Uruguay Summary of the Judgment (Argentina v.