چکیده:
این مقاله فقط از منظر قرآنی و فارغ از روایاتی که در این موضوع از ائمه اطهار( وارد شده است، به بررسی حکم ازدواج با زنان اهل کتاب می پردازد. البته روایاتی که در آنها به آیات قرآن کریم اشاره شده است، در موارد نیاز مطرح میشود. از مجموع این بررسیها مشخص میشود که از میان آیات حلیت، فقط دلالت آیه پنجم سوره مائده «والمحصنات منالذین أوتواالکتاب من قبلکم» بر جواز ازدواج با زنان اهل کتاب تام است؛ ولی در دلالت تمامی آیات دال بر حرمت خدشه وجود دارد.اما فارغ از اشکالاتی که بر استناد به تکتک آیات دال بر حرمت وارد میشود، آنچه مشکل را حل میکند اینکه همه این آیات عاماند و آیه سوره مائده خاص است. از سوی دیگر، در عموم و خصوص مطلق، جمع عرفی بر تقدیم خاص بر عام است؛ بنابراین عمومات نهی از ازدواج با مطلق کفار به وسیله آیه «والمحصنات» که ازدواج با گروهی از کفار (اهل کتاب) را جایز دانسته است، تخصیص میخورد و با وجود جمع عرفی، نوبت به نسخ آیات و یا تعارض آنها نمیرسد و بیهیچ اشکالی حلیت ازدواج با اهل کتاب از قرآن کریم استفاده میشود.
خلاصه ماشینی:
"این تعلیل درباره اهل کتاب نیز جریان دارد: اولا، اگر ذیل علت تامه باشد، درباره برخی فرقههای مسلمانان نیز باید به حرمت ازدواج قائل شد، در حالی که کسی بدان ملتزم نیست؛ ثانیا، شاید ذیل آیه فقط ناظر بر ازدواج زن مسلمان با مشرک باشد؛ زیرا پس از جمله «و لاتنکحوا المشرکین حتی یؤمنوا» آمده است؛ به خصوص که تأثیرپذیری زن از مرد بیشتر است (فاضل لنکرانی، 1421، ص286).
برخی اشکالات مطرحشده بر استدلال به آیه پیشین بر این آیات نیز وارد است؛ زیرا اولا، از آنجا که آیه مختص ازدواج نیست و دوستی با غیرمؤمنان حرام دانسته شده است، مشخص میشود بحث حرمت تکلیفی است و به بطلان و فساد ازدواج ربطی ندارد؛ بنابراین نهایتا این ازدواج گناه است.
برخی به این اشکال دو پاسخ دادهاند: اولا، با توجه به عبارت «والمحصنات منالمؤمنات والمحصنات من الذین أوتوا الکتاب»، مشخص میشود چنین برداشتی از آیه صحیح نیست؛ زیرا از سیاق آیه استفاده میشود که حلیت زنان کتابی درست مانند حلیت زنان مسلمان است؛ بنابراین همانگونه که نمیتوان گفت زنانی که مسلمان بودهاند و الآن مرتد شدهاند، بر شما حلالاند، درباره اهل کتاب نیز چنین برداشتی قابل قبول نیست.
در این آیه شریفه و آیات دیگر (نساء: 3) خداوند متعال مطلقا امر به نکاح کرده است و در این مورد میان مسلمان و کافر تفاوتی نگذاشته است؛ پس ازدواج با اهل کتاب نیز جایز میباشد؛ ولی باید گفت قطعا این آیه در مقام بیان جهت اسلام و کفر نبوده است تا اطلاق داشته باشد."