چکیده:
چکیده زنان سرپرست خانوار، بهمنزلۀ یکی از گروههای آسیبپذیر اجتماعی، با مشکلات متعددی در زندگی روبهرو هستند که در این میان، تعارض بین نقشهای شغلی و خانوادگی به دلیل ایفای نقش دوگانه (پدر و مادر) یکی از مسائل مهمی است که این گروه از زنان با آن مواجهاند. به همین دلیل، پژوهش حاضر با استفاده از روش گراندد تئوری و مصاحبۀ عمیق و رودررو، که با 25 نفر از زنان سرپرست خانوار صورت گرفته است، به بررسی مشکلات عمدۀ آنان در این زمینه میپردازد. نتایج بهدستآمده براساس تحلیل دادهها و مدل پارادایمی حاکی از آن است که اجبار به ایفای همزمان نقش شوهری (نانآوری) و زنی (مادری) شرایط علی ایجاد تعارض را در زنان سرپرست خانوار فراهم میکند و از جهت دیگر، فقدان حمایت خانوادگی و اجتماعی بهمنزلۀ شرایط مداخلهگر، سهم زیادی در تشدید این تعارض برعهده دارند که در بستر مشکلاتی چون اضافهبار نقش خانوادگی و شغلی بروز میکند. راهبرد زنان سرپرست خانوار در این وضعیت برقراری توازن بین نقشهای شغلی و خانوادگی است که به دلیل نبود حمایتهای لازم در این زمینه، با تعارض بین نقشها مواجه میشوند که برای آنان پیامدهای نامطلوبی چون کاهش کیفیت زندگی و تضعیف نقشهای خانوادگی را به دنبال دارد.
خلاصه ماشینی:
نتایج به دست آمده براساس تحلیل داده ها و مدل پارادایمی حـاکی از آن اسـت که اجبار به ایفای هم زمان نقش شوهری (نان آوری) و زنی (مادری) شرایط علی ایجاد تعارض را در زنان سرپرست خانوار فراهم میکند و از جهت دیگر، فقدان حمایت خانوادگی و اجتماعی به منزلۀ شرایط مداخله گر، سهم زیـادی در تشدید این تعارض برعهده دارند که در بستر مشکلاتی چون اضافه بار نقش خانوادگی و شـغلی بـروز مـیکنـد.
اگرچه ، به ویـژه در سـال هـای اخیـر تحقیقات زیادی برای مطالعۀ تعارض کارـ خانواده ، خانواده ـ کار، پیشایندهـا، پیامـدها، و تـأثیر این تعارضات بر افراد جامعه و سازمان ها انجام شده است ، تعداد کمی از پژوهش هـا بـه بررسـی تأثیر تعارض کارـ خانواده و خانواده ـ کار بر زندگی شغلی و خـانوادگی زنـان سرپرسـت خـانوار پرداخته اند.
بنابراین ، فرد قادر نیست همۀ تقاضاهای نقش هایی را که برعهـده گرفتـه اسـت ایفـا کند و روابط بین مجموعه نقش هـای فـرد مشـکل زا مـیشـود و انطبـاق فـرد را بـا نقـش هـای چندگانه ای که برعهـده گرفتـه دچـار مشـکل مـیکنـد [٤٣،ص ٣٣٤] و ایـن مسـئله در زنـان سرپرست خانوار نمود بیشتری مییابد، زیرا این گروه از زنان ، همان طور که اشاره شد، علاوه بـر انجام دادن نقش و مسئولیت مادری و پرورش فرزندان ، تأمین کنندة مخارج خانواده نیز هستند و این نقش فشارهای مضاعفی را با توجه به تضادهای بین نقش مـادری و سرپرسـت بـرای آن هـا ایجاد میکند [٢٥،ص ٢٤٢].