چکیده:
هجـوم ویرانگـر مغـول بـه سـرزمین ایـران بـسیاری از مـساجد، مـدارس و کتابخانـه هـا را با خاک یکسان سـاخت ؛ کتـابهـا را بـه آتـش کـشید و اهـل علـم ، فـضلا، شـعرا، ادبـا و عرفــا را در خــون خــود غوطــه ور ســاخت . در ایــن میــان، برخــی از اهــالی علــم و ادب و شـعر و شـاعری پایـداری کـرده و جـان خـود را در راه ثبـات قدمـشان فـدا نمودنـد. بعـضی دیگر– کـه توانـسته بودنـد از ایلغـار شـدید مغـول، جـان سـالم بـه در ببرنـد- راه هجـرت در پیش گرفته ، وطـن مـالوف را جـلا گفتنـد. سـیف فرغـانی اگرچـه جـزء دومـین دسـته بـوده و راه هجــرت در پــیش گرفــت ؛ امــا هیچگــاه خــاموش ننشــسته و اشــعار فراوانــی را در راســتای اســتقامت و پایــداری ســرود. دیــوان وی سرشــار از مفــاهیم مختلــف پایــداری همچـون مقاومـت در مقابـل حاکمـان ظـالم ، شناسـاندن چهـره بیـدادگران، دعـوت بـه قیـام علیـه اسـتبداد، موعظـه حاکمـان زمـان، همـدردی بـا بازمانـدگان کـشته شـدگان و امیـد بـه آینــده روشــن اســت . ایــن نوشــتار بــر آن اســت تــا بــا اشــاره بــه هجــوم مغــول بــه ایــران و رویکـرد برخـی از شـاعران و ادیبــان در برابـر آن، بـه معرفــی سـیف فرغـانی و دیــوان وی، به بررسی مولفه های پایداری در اشعار وی بپردازد.
خلاصه ماشینی:
٢-٣-پایداری در شعر سیف فرغانی پایــداری در شــعر ســیف فرغــانی را بــه طــور کلــی بــه دو حــوزه مــی تــوان محــدود کــرد؛ حــوزة خــارجی کــه پایــداری در برابــر حاکمــان جــور و ظلــم ، پایــداری در برابــر تــضعیف دیــن ، ذکــر نابــه ســامانی هــای وطــن ، شــکوه از دگرگــونی ارزش هــا را در بــر مـی گیـرد و حـوزة داخلـی ، تفکـر عرفـانی شـاعر و پایـداری در برابـر نفـس و نیـز بـی اعتبـار شمردن دنیا و ترک آن را شامل می شود که نخست به حوزة اخیر می پردازیم .
بـرای حـصول ایـن خواسـت ، عرفـا بـا تاکیـد بـر بـی اعتبــاری جهــان، تــرک دنیــا را توصــیه مــی کردنــد و ســیف فرغــانی هــم کــه از عرفــای عــصر خــویش اســت در شــعر خــویش بــه صــراحت از ایــن موضــوع ســخن رانــده و دنیاطلبی و پرداختن به امور جسم و تن را مورد سرزنش قرار داده است : «...
٢-٣-٢- پایداری در برابر حاکمان ظالم بـر اهـل فـضل و پوینــدگان تـاریخ پوشـیده نیـست کــه اگرچـه هجـوم هولاکوخــان مغــول بــه ایــرانزمــین بــا قتــل و کــشتار فــراوان همــراه بــود؛ امــا ورود دو تــن از بزرگــان خانـدان جـوینی بـا نـامهـای شـمس الـدین محمـد و علاءالـدین عطاملـک بـه دسـتگاه ایـن ایلخــان و اســتیلای آنــان بــر مناصــب بــانفوذ و قدرتمنــدی همچــون وزارت ایلخانــانی همچـون هولاکـو، اباقـا و احمـد تکـودار و دسـتیابی شـان بـه حکومـت شـهر خلیفـه نـشین بغداد، نویـدی بـرای جهـان اسـلام و آبـی سـرد بـر آتـش درون همـه مـسلمانان و بـه ویـژه ایرانیـان بـود.