چکیده:
هدف از نگارش مقالة حاضر، بررسی نسخة خطی منحصربهفرد خلاصۀالاشعار بخش 133 سفینة تبریز، گردآوردة ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، برای شناخت و حضور زنان شاعر در تاریخ ادبی ایران است. این جنگ در معرفی رباعیسرایان حوزة جغرافیایی شمال غرب ایران و در فاصلة سدة پنجم تا هفتم هجری قمری منبعی ارزشمند است. در این پژوهش، که با رویکردی مقایسهای و از دیدگاهی تاریخی در حوزة ادبیات زنان انجام شد، دو جنگ نزهۀالمجالس و خلاصۀالاشعار فی الرباعیات بررسی و شباهتها و تفاوتهای هر دو کتاب از نظر حضور زن در ادبیات و در تذکرههای نخستین مورد مطالعه قرار گرفت. در این مقاله، تأثیر ساختار جامعه، مسائل فرامتنی، تفاوتهای جنسیتی، وضعیت نابرابر و کیفیت آثار هنری شاعران در نظر گرفته شده است.
خلاصه ماشینی:
کلیدواژه ها: زنان شاعر، سفینة تبریز، خلاصالاشـعار، ربـاعی ، نـزهـالمجـالس ، نسخة خطی مقدمه نسخة خطی سفینة تبریز مجموعه ای منحصربه فرد متعلق به ٧٢٣ ق و شـامل ٢٠٩ کتـاب و رساله در موضوع های گوناگون به زبان های فارسی و عربی است که ابوالمجـد محمـد بـن مسعود تبریزی (٦٩٧-٧٣٦ ق) آن را گردآوری و تألیف کرده است و این نسخه بـه شـمارة ١٤٥٩٠ در کتابخانة مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود.
نام کتاب نزهالمجالس خلاصالاشعار قالب شعر رباعی رباعی تاریخ تألیف حدود ٦٤٩ ق حدود ٧٢١ ق تعداد شاعران مرد 289 121 تعداد رباعی ها ٤١٣٩ رباعی ٥٠٠ رباعی تعداد زنان شاعر 9 6 زنان شاعر و تعداد اشعار دختر حکیم کاو (١)، دختر خطیب گنجه (١)، دختر حسام الدین سالار (٤)، دختر ستی (١)، دختر سجستانیه (١)، رضیة گنجه ای (٩)، عایشة سمرقندی (١٣)، فاضلة سمرقندیه (١)، مهستی گنجه ای (٦١) جلال خاتون سمرقندیه (١)، دختر حسام سالار (٤)، دختر خطیب گنجه (١)، عایشة سمرقندیه (٤)، عایشة مقریه (١)، مهستی (٢١) شباهت این دو جنگ از نظر زمان (نیمة قرن هفتم و آغاز قرن هشـتم قمـری )، مکـان (شمال غرب ایران )، موضوع (قالب رباعی )، و تعداد زنان شاعر است ، اما تفاوت این دو جنگ ادبی با کتاب های دیگر در قرن های قبل و قرن های مشابه ، نه فقط در زمان و مکـان و موضوع است بلکه ، بیشـتر در گـزینش ، بـدون تفکیـک جنسـیتی اشـعار در زمانـه ای مردمحور است .