چکیده:
زبانشناسی قرآن، دانشی میانرشتهای بین «تفسیر و علوم قرآنی» با «زبانشناسی» است. بهرهگیری از این دانش بر غنای تفسیر میافزاید. شناخت زبان قرآن نیازمند معیارهایی است که بتواند درستی گزارههای دریافتی را تضمین کند. گمانهزنی درباره زبان قرآن به «افتراء بر خدا» منجر شده و در نهایت «تفسیر به رای» را رقم میزند. شناخت روشمند زبان قرآن، این آفت را دفع میکند. هدف پژوهش حاضر، ارائه روشی برای شناخت زبان قرآن و درستیآزمایی تفسیر است. بهرهگیری از «هدف قرآن» به عنوان مبنای شناخت زبان آن، کشف هدف قرآن از درون قرآن و پرهیز از گمانهزنیهای غیر مستند به وحی، از ویژگیهای این پژوهش است. نوشتار حاضر، تاثیر هدف قرآن بر زبانشناسی آن را با تطبیق بر مواردی گویا، اثبات کرده است.
خلاصه ماشینی:
"4 فایده این تحقیق علاوه بر دستیابی به اهداف ذکرشده، روشمندسازی شناخت زبان قرآن- با معرفی یکی از ملاکهای اثرگذار در شناخت آن- تبیین رابطه زبان قرآن با تفسیر- در تطبیق کلی سبک زبانی بهدست آمده با آیات قرآن کریم و ارائه اجمالی روشی علمی برای کشف هدف قرآن- پس از بررسی همه آیاتی که به نوعی در شناساندن هدف قرآن نقش دارند- است.
بر این اساس، دیدگاه پژوهش حاضر آن است که شناخت هدف غایی آموزههای قرآن در زبانشناسی این کتاب، تفسیر آن و درستیآزمایی برداشتها، نقش کلیدی دارد و بر پایه آن میتوان مراد و مقصود متکلم را بهتر تشخیص داد.
74 اگر قرار باشد برداشت از قرآن مستند به صاحب آن باشد، باید زبان قرآن را باید با توجه به این هدف فهمید75 وگرنه ممکن است برداشت، با متن ارتباط داشته باشد؛ ولی با ماتن مرتبط نباشد76 و در حقیقت، معنا- که همان مقصود متکلم است- فهمیده نشود، بلکه از باب تداعی معانی- مواجهه با یک معنا و یادآوری یک امر دیگر- چیزی به ذهن برسد که نسبت دادن آن به متکلم، تحمیل بر وی و مصداق تفسیر به رأی شود.
ن. ک: سعیدی روشن، محمد باقر، تحلیل زبان قرآن، ص10- 11؛ امام خمینی، سید روح الله، تفسیر قرآن مجید، ج1 ص150؛ مطهری، مرتضی، التعرف علی القرآن، ص33- 39؛ ساجدی، ابوالفضل، زبان دین و قرآن، ص442؛ اسعدی، محمد، آسیبشناسی جریانهای تفسیری، ص32؛ مودب، سید رضا، مقالات قرآنی و حدیثی، ص615؛ شاکر، محمد کاظم، مبانی و روشهای تفسیری، ص115."