چکیده:
در رویکرد قابلیت، مفاهیم توسعه و توسعهنیافتگی و ابزار تحقق آن با رویکردهای رایج متفاوت است. تنها انسانهایی که قابلیتهای فردی و شرایط محیطی برایشان فراهم است، پیامآور توسعه هستند. این رویکرد در ادبیات برنامهریزی کشور ما مغفول مانده و میتواند باعث رفع چالشهای توسعهی دولت الکترونیکی شود. در این پژوهش از روش توصیفی ـ پیمایشی و ابزار پرسشنامه برای جمعآوری نظر خبرگان استفاده شده است. ابتدا چالشهای عمده در توسعهی دولت الکترونیکی شناسایی شدهاند. سپس مدلهای رویکرد قابلیت و مؤلفههای تأثیرگذار بر آن، استخراج و دستهبندی شدهاند. سپس میزان تأثیرات قابلیتهای انسانی بر چالشهای دولت الکترونیک با استفاده از ماتریس خانهی کیفیت، بررسی و با روش آنتروپی شانن رتبهبندی شدهاند. نتایج نشان داد که در توسعهی دولت الکترونیک، توجه به قابلیتهای مردم در کنار توجه به نظرات دولت میتواند کارساز باشد. قابلیتهای مهم عبارتند از: توانایی ایجاد محیط آزاد در جامعهی اطلاعاتی و دسترسی به اطلاعات، توانایی فراگیری سواد الکترونیکی، توانایی ارائهی خدمات با کیفیت الکترونیکی، توانایی احقاق حق در محیط الکترونیکی.
خلاصه ماشینی:
بنابراين به نظر مي رسد، توجه به رويکرد قابليت مي تواند باعث بهبود توسعه ي دولـت الکترونيکـي در ابعـاد مختلـف شـده و از سـوي ديگـر، توسـعه ي دولـت الکترونيکي نيز باعث ارتقاي قابليت هاي مـردم شـود (مقيمـي و اعلايـي ، ١٣٨٥)؛ زيـرا رويکـرد قابليت ، به افزايش دانش و توانايي هاي مردم مربوط مي شود (٢٠٠٩ Oosterlaken, et al).
البوسيدي در مقاله ي خود برخي از رايج ترين چالش ها در زمينه ي دولت الکترونيک را برپايـه ي نظـر محققـان ديگـر بـه بـدين شـرح بيـان کـرده اسـت : چالش هاي ، محرمانگي و امنيت ، دسترسي ، زيرساخت و قابليت نيروي انساني در زمينه ي فنـاوري اطلاعـات (٢٠٠٩ ,Al-Busaidy) و قابليـت اطمينـان (٢٠٠٨ ,Macintosh and Whyte).
مقايسه ي تعريف هاي واژه ي قابليت (به تصوير صفحه مراجعه شود) آزادي و توسعه ي انساني از ديدگاه رويکرد قابليت : آمارتياسـن ، چـارچوب مفهـومي بـراي قابليت ارائه داد کـه بـا قابليـت هـاي انسـان و آزادي ارتبـاط دارد ( ,Herzwurm, Schockert ٢٠٠٣ ,Pietsch).
دسته بندي قابليت ها با توجه به نظر صاحب نظران (به تصوير صفحه مراجعه شود)تعيين تأثير رويکرد قابليت بر توسعه ي دولت الکترونيکي در اين بخش اثرات هر يک از قابليت هاي استخراج شده بر چالش ها با استفاده از ادبيات موضـوع و استفاده از مراجع مختلف استخراج شده است .
رايج ترين چالش ها در توسعه ي دولت الکترونيکي با توجه به مقاله ها و نتايج QFD در قالب ٨ چالش اشاره شده است ، اما در بين اين چالش ها نيز، دسترسي ، قابليت استفاده ، مبادله ي اطلاعات و کارايي ، نزديک به ٦٠ درصـد از چالش ها را پوشش مي دهند و از اهميت بيشتري نسبت به بقيـه برخوردارنـد.