چکیده:
برجسته ترین ویژگی حکومت صفویان ، تاسیس هویت ملی مستقل ، یکپارچه و فراگیر است . در این دوره پاسداری از امر سنت در عین توجه به نمودها و نمادهای نوپدید، گفتمان سیاسی چیره را تحت تاثیر قرار داده و منظومه نشانگان و سامانه مفصل بندی آن را صورتبندی نموده است . گفتمان سیاسی صفوی، آمیزه ای از ایستارهای گوناگون ایرانیان را عرضه نموده است . در چنین فراگردی، شاه ، نشانه کانونی این سامانه معنایی است . این مقاله میکوشد نقش و جایگاه مفهوم شاه را در چارچوب گفتمان سیاسی عصر صفوی تحلیل نماید. متن پیش رو، با به پرسش گرفتن معنا، مقام و صلاحیت های مفهوم شاه در هنگامه صفویه ، در پی آزمون این فرضیه است که «گفتمان سیاسی دوران صفوی از کناکنش پنج مولفه و منبع ، تصوف ، تشیع ، ایرانی بودن (ملیت ایرانی و سنت ایرانشهری)، سنت خلافت (سلطنت ) اسلامی و مدرنیسم و تمدن غربی سامان یافته و نقش ها و کارویژه های پادشاه نیز از رهگذر برخورد این مفاهیم ، قابل فهم میباشد». مرجعیت شاه و کارآمدی موازین پادشاهی هنگامی به اوج میرسد که این مفاهیم ، خصلت هم ساز مییابند.
خلاصه ماشینی:
"متن پیش رو، با به پرسش گرفتن معنا، مقام و صلاحیت های مفهوم شاه در هنگامه صفویه ، در پی آزمون این فرضیه است که «گفتمان سیاسی دوران صفوی از کناکنش پنج مولفه و منبع ، تصوف ، تشیع ، ایرانی بودن (ملیت ایرانی و سنت ایرانشهری)، سنت خلافت (سلطنت ) اسلامی و مدرنیسم و تمدن غربی سامان یافته و نقش ها و کارویژه های پادشاه نیز از رهگذر برخورد این مفاهیم ، قابل فهم میباشد».
نوشتار پیش رو، با به پرسش گرفتن جایگاه پادشاه در هنگامه صفویه ، به دنبال تبیین این فرضیه میباشد که گفتمان سیاسی عهد صفوی از کناکنش پنج مولفه و منبع تصوف ، تشیع ، ایرانی بودن (ملیت ایرانی و سنت شاه آرمانی ایرانشهری)، سنت خلافت (سلطنت ) اسلامی و مدرنیسم و تمدن غربی سامان یافته و نقش ها و کارویژه - های پادشاه نیز از رهگذر همین موضوع شناخت پذیر و دست یافتنی میباشد.
و نیز: ای شاه بلند اختر خورشید ضمیر در عهد تو شاهان از جان دلگیر شاهی تو از شاه نجف میراث است زان ذکر گرانباری میراست و وزیر (عالم - آرای شاه اسماعیل صفوی، ١٣٨٤: ١٤٣) در این راستا، چنان که عبدیبیگ شیرازی نیز میگوید، آنان به واسطه نقش و کارویژه هایشان مورد تایید و یاری امام زمان (عج ) نیز قرار دارند (نویدیشیرازی، :(150 :1974 چو کردی در جهان صاحبقرانش بفرما نصرت صاحب زمانش به عهد این برآور رایت آن بده در دولت این ، دولت آن بنیان گذاران صفویه در پی این بودند که تشیع را، به گونه ای تبدیل کنند که دولت گرداننده آن باشد (٨ :٢٠٠٤ ,Abisaab)."