چکیده:
بحث از خسارت¬معنوی و مصادیق¬مختلف آن و روش¬محاسبه و جبران¬زیان¬های معنوی و در نهایت رویه محاکم قضایی، در مقام¬رسیدگی به¬دعاوی راجع به اینگونه خسارات از موضوعات جالب و در عین حال نسبتا پیچیده¬ی علم حقوق و تحقیقات حقوقی است. با وجود زمینه¬های مناسب درمتون قانونی جهت امکان جبران خسارت معنوی، هنوز اکثریت قریب به اتفاق محاکم از صدورحکم در مورد دعاوی که موضوع آن مطالبه¬ی خسارت¬های معنوی است امتناع می-ورزند.یکی از مصادیق خسارت معنوی خسارت مازاد بر دیه است. زیرا هر فرد بر اثر صدمات جسمی منافع و خسارت¬های مختلف مادی و معنوی را نیز از دست می¬دهد که بعضا پرداخت دیه مقرر برای جبران بسیاری از این صدمات کفایت نخواهد کرد. بررسی چگونگی جبران اینگونه خسارات به ویژه خسارت¬های معنوی که دیه مقرر برای جبران آن کافی نیست ازجمله مباحث قابل بررسی در محاکم حقوقی و مباحث فقهی است.
Discussing about spiritual loss and its calculation and compensation method is one of the most interesting matters and intricate issues of law and legal researches too.
In spite of suitable background in legal texts for the possibity of compensating spiritual loss، the majority of law courts avoid to judge about spiritual losses demand.
One of the cases of spiritual losses is the loss surplus to blood-money، since each person loses different physical and spiritual benefits due to physical damages. It should be mentioned that paying blood-money is not sufficient for compensation of some damages. It would be a disputable issue in the legal law courts.
خلاصه ماشینی:
خسارت، خسارت¬معنوی، دیه، خسارت مازاد بر دیه، مسؤولیت مدنی بیان مسأله اگرچه از برخی از نوشته¬های حقوقی استظهار می¬شود که ضرر در ناحیه جسم، فقط مادی است، (جعفری لنگرودی، 416)و در مقابل برخی دیگر از نوشته¬ها آن را صرفاً معنوی به شمار آورده¬اند، (شهیدی،مسؤولیت مدنی، 48 – 47) با دقت در هر خسارت بدنی در می¬یابیم که مواردی نظیر آسیب وارده بر جسم یا روان، درد و رنج، اضطراب و فشار عاطفی، از دست دادن درآمد و قدرت کسب درآمد، هزینه¬های معالجه و دارو و دیگر هزینه¬های جانبی آن، زیان وارد بر اموال یا تجارت که به صورت مستقیم از زیان جسمی یا روانی ناشی شود، مصادیق و چهره¬های مختلف معنوی و مادی زیان-های جسمانی به شمار می¬آیند.
با وجود اینکه دیه روشی است که در حقوق اسلامی در ازای آسیب¬های بدنی و تلف¬جانی پیش¬بینی شده است فقهای معاصر و حقوقدانان اسلامی سؤال¬های مهمی را در این زمینه مطرح کرده¬اند که آیا دیه تنها یک روش جبران خسارت است؟ آیا دیه تنها مجازات و کیفر جانی به دلیل جنایتی است که مرتکب شده است؟ آیا شارع آن را برای تمامی زیان¬های مادی و معنوی مقرر داشته است یا دیه تنها اختصاص به زیان¬های مادی دارد و شامل زیان¬های معنوی نخواهد بود؟ سؤال دیگر این است که آیا تعیین دیه مانعی از مطالبه خسارت¬های مادی و معنوی زاید بر آن نخواهد بود، یعنی آیا براساس شرع می¬توان عامل ضرب و جرح را به پرداخت مخارج بسیار بالای معالجات مربوط به ضرب و جرح یا خسارت از کارافتادگی یا صدمات عاطفی ایراد شده به مجنی علیه ناشی از دست دادن عضو یا اعضای بدن یا از دست دادن عزیزی محکوم کرد؟ مقدمه بررسی و تحقیق راجع به خسارات معنوی، علاوه بر آن که به لحاظ نظری حائز اهمیت است.