چکیده:
امروزه عملکردهای فرهنگی سبب شده است که قلمرو ادبیات کودک و نوجوان به سوی متون کهن ادبی کشیده شود. در این میان شاهنامهی فردوسی، شاهکار کلاسیک زبان فارسی به عنوان پرکاربردترین متن ادبی کهن، وارد محدودهی ادبیات رسمی کودکان و نوجوانان ایران شده است. در این مقاله ضمن معرفی انواع اقتباس مفهومی و نگارشی از شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان، چگونگی کاربردهای آن نیز بررسی شده است. این تحقیق نشان میدهد که بخش قابل ملاحظهای از اقتباسهای محتوایی در ادبیات کودک و نوجوان، از نوع اقتباس بسته است و بازآفرینی، تلخیص، بازنگری و گزیدهنویسی در انواع اقتباس محتوایی از شاهنامه، کاربرد کمتری دارد. در انواع اقتباس نگارشی از شاهنامه نیز پنج نوع، اقتباس معرفی شده است که در این شیوه، بهترین و سادهترین کاربرد، اقتباس از نظم به نثر است.
خلاصه ماشینی:
comتاریخ دریافت مقاله: 6/3/91 تاریخ پذیرش مقاله: 20/8/91"/> دانشگاه شهید بهشتی تهران دانشگاه فردوسی مشهد چکیده امروزه عملکردهای فرهنگی سبب شده است که قلمرو ادبیات کودک و نوجوان به سوی متون کهن ادبی کشیده شود.
در این مقاله ضمن معرفی انواع اقتباس مفهومی و نگارشی از شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان، چگونگی کاربردهای آن نیز بررسی شده است.
این تحقیق نشان میدهد که بخش قابل ملاحظهای از اقتباسهای محتوایی در ادبیات کودک و نوجوان، از نوع اقتباس بسته است و بازآفرینی، تلخیص، بازنگری و گزیدهنویسی در انواع اقتباس محتوایی از شاهنامه، کاربرد کمتری دارد.
به عبارتی دیگر «گویی بر پوستی چرمی و یا صفحهای از کاغذ قدیمی، متنی تازه روی متنی دیگر قرار گرفته و بازنویسی جدیدی به وجود آمده است»(دروی،<FootNote No="8" Text="Durvye, catherine"/> 2001: 131)؛ با این نگرش اگر شاهنامه را «اولین واقعیت» مخلوق به حساب آوریم، اثر اقتباس شده از آن را برای کودک و نوجوان بیتردید «واقعیت دوم» مینامیم.
در مجموعهی کتابهای نوشته شده برای کودک و نوجوان تا سال 1385، آرمان آرین در پارسیان و من (1383- 1385) و مرجانکشاورزی آزاد در یک تکه بلور(1379)، از این شیوه استفاده کردهاند.
بازنویسی از متداولترین روشهایی است که اقتباسکنندگان کتابهای کودک و نوجوان برای انتقال متن شاهنامه از آن استفاده کردهاند و میتوان گفت که بازنویسان در ایران حدود نود درصد از کتابهای برگرفته را به این شیوه نوشتهاند.
محمود مشرف آزاد تهرانی، آتوسا صالحی، حسین فتاحی و بسیاری از نویسندگان مشهور در نگارش کتابهای خود از شاهنامه برای کودک و نوجوان، از این شیوه استفاده کردهاند.