چکیده:
عرفان اسلامی از آغاز تا کنون گرایش های فکری متعددی در خود داشته است و بر همان اساس طریقت ها و فرقه های مختلفی در آن پا به عرصه وجود گذاشته اند. یکی ازاین فرقه ها، طریقه ی چشتیه در شبه قاره است که پیروان فراوانی در شهرهای مهم آن از جمله پنجاب، هانسی و دهلی داشت و از تشکیلات رسمی و نظام خانقاهی ویژه ای برخوردار بود. از معروفترین خانقاه های چشتیه در قرن هفتم، خانقاه شیخ فرید الدین گنج شکر معروف به بابا فرید (664 ه ) در شهر اجودهن، پاک پتن شریف، بود.
این پژوهش درصدد بررسی پاره ای از آداب و سنن درون خانقاه شیخ فریدالدین مانند کیفیت مرید گرفتن و بیعت کردن، مقراض کردن و کلاه دادن ... است. بررسی و پرداختن به مساله ی آداب و رسوم فرقه ای خاص، از جنبه های فرهنگی و اجتماعی حائز اهمیت است و از این طریق می توان به میزان پایبندی پیروان یک فرقه به سنن قبلی، حدود تغییرات، موارد جایگزین شده، علل آن و نیز نحوه خروج یا شیوع انحرافات در بین آنان پی برد.
در این مقاله، آداب خانقاه بابا فرید بر اساس مندرجات یکی از نسخ راحت القلوب اثر نظام اولیا، شاگرد و خلیفه وی، هم چنین کتاب اسرار الاولیا اثر مرید و داماد و جانشین وی بدرالدین ابواسحاق بررسی شده است.
Since the beginning، Islamic Sufism has borne several trends of thought، and different Sufi sects and principles have been emerged from it، one of them ‘Chishtiya’ in the Indian subcontinent which has had lots of followers in the major cities of the Indian subcontinent such as Punjab، Delhi، and Hansi with a formal establishment and a special abbatial system. One of the most famous ‘khanqahs’ (worship places) in the seventh century was Sheikh Fariduddin Ganj Shakar known as Baba Farid’s khanqah (664 AH) in Ajodhan، Pakpattan Sharif.
This study seeks to investigate some of the traditions and mores inside Sheikh Fariduddin’s khanqah such as the manners of accepting disciples، swearing allegiance، cutting the hair، granting the hat، etc. Investigation of the cultural and social aspects of a certain sect’s mores is of great importance since in this way we can detect the adherence of the followers of a sect to the previous traditions، modifications، limits of changes، substituted cases، the causes، as well as the way of withdrawal or prevalence of deviations among them.
In the present paper، the mores of Baba Farid’s khanqah، based on the contents of ‘Rahat ul-Qolub’ manuscript written by Nizam Olia، his student and caliph، as well as ‘Asrar ul-Olia’ by Badroddin Abu Eshaq، his disciple، son-in-law، and successor، have been investigated.
خلاصه ماشینی:
ir تاريخ دريافت : ٩١/٨/٢٢ تاريخ پذيرش : ٩٢/٦/٢٧ در اين مقاله ، آداب خانقاه بابا فريد بر اساس مندرجات يکي از نسخ راحت القلوب اثر نظام اوليا، شاگرد و خليفه وي، هم چنين کتاب اسرار الاوليا اثر مريد و داماد و جانشين وي بدرالدّين ابواسحاق بررسي شده است .
مـوارد مطـرح ، بـراي بررسي تفاوت ها و نشان دادن بهتر جزييات در نحوه اعمال سنت ها با آثـار اوليـاي ديگـر چشت از جمله فوائد الفؤاد، ملفوظات نظام الدين اوليا و خلاصه العـارفين ملفوظـات بهـاء الدين زکريا مريد بختيار کاکي و برادر معنوي شيخ سـنجيده شـد و در نهايـت پـاره اي از مهمترين و متداول ترين اين رسم ها که بسامد بالايي داشتند، انتخاب و مورد تحليـل قـرار گرفته است .
کيفّيـت ولايـت هندوستان دادن به نظام الدّين اوليا که در راحت القلوب و نيز اسرار الاوليا به آن اشاره شده است ، به عنوان نمونه ذکر مي شود: "اين بنده را به خلعت خاص مشـرف گردانيـد کـه مولانـا نظـام الـدّ ين را ولايـت هندوستان دادم و صاحب سجّاده گردانيدم .
آن چه اين رسم را قابل تأمّل مي کند آن است که اين عمل تنها از سـوي خانقاهيـان لحاظ نمي شد؛ بلکه مردم عادي هم که به خدمت شيخ مي آمدند، همين کار را انجـام مـي دادند و اين ظن تقويت مي شود که احتمالا در زمان بابا فريد اين نحوه احترام ، مرسوم بود که براي پاره اي مقاصد، روي برزمين آورند.