چکیده:
امروزه الگوهای متعارف تأمین اجتماعی سرمایهداری با چالشهای فراوانی از جمله بحرانهای عمیق مالی مواجهاند. بروز این چالشها، تدوین الگوی تأمین اجتماعی اسلامی را به ضرورتی اساسی تبدیل نموده است. در این تحقیق این فرضیه را مطرح میکنیم که میتوان با به کارگیری روش تاریخی، الگوی تأمین اجتماعی صدر اسلام را کشف و پس از الغاء خصوصیات عصری آن، به الگوی مناسبی برای جوامع امروزی دست یافت. یافتههای تحقیق که به روش تحلیل تاریخی انجام شده نشان میدهد در صدر اسلام الگوی متمایز و موفقی از تأمین اجتماعی وجود داشته است. این الگو متضمن ویژگیهای برجستهای چون: جامعه محوری (به جای دولت محوری)، استحقاق گرایی(به جای عام گرایی)، محله محوری(به جای تمرکزگرایی)، عدم دوگانگی کسورات مالیات و تأمین اجتماعی بوده است که توجه به آنها در طراحی الگوهای نوین تأمین اجتماعی به حل مشکلات موجود کمک خواهد کرد.
Nowadays, common models of capitalist social security encounter many challenges including grave financial crisis. These challenges have made the formulation of an Islamic model of social security absolutely necessary. The present paper discusses the proposition that the model of social security in early Islam can be identified by a historical method and this model can be used as a model of social security for modern societies after its time-related features are eliminated. A historical method has been used in this research, and the findings show that there was a distinctive and successful model of social security in early Islam. This model includes such prominent features like society-centeredness (instead of state-centeredness), merit-orientation (instead of universalism), neighborhood-orientation (instead of centralism) and avoiding duality in tax deductions and social security. Observing to these features in designing new models of social security can contribute to solving existing problems.
خلاصه ماشینی:
"در طول تمامی سالهای پیش از هجرت و سالهای آغازین پس از هجرت تا زمان تشریع خمس و زکات، مشارکتهای مردمی تنها منبع هزینههای عمومی مانند تأمین نیازهای تهیدستان، مخارج جنگ، ساختن اماکن عمومی مانند مسجد، پل، جاده و احداث منابع درآمدزا مانند باغها، قنوات، مراکز تجاری و تولیدی و وقف درآمد آنها برای نیازمندان و سرمایهگذاری در امور فرهنگی مانند تبلیغ اسلام و ارتقای سطح آموزش عمومی بوده است.
تأکید بر اولویت حتمی تخصیص زکات مال و زکات فطرة هر منطقهای به نیازمندان همان منطقه و تقدم نیازهای منطقهای در تخصیص سایر درآمدهای بیتالمال، همچنین برتری انفاق و وقف بر نزدیکان نسبی، سببی و مکانی (همسایگان)، نسبت به سایر نیازمندان و تأکید بر اهدای چهره به چهره و مستقیم کمکهای مالی و محوریت مساجد در شناسایی، تأمین و حتی گاهی اسکان موقت نیازمندان، از نشانههای بارز وجود این خصیصه در الگوی تأمین اجتماعی صدر اسلام است.
با این حال، نظام تأمین اجتماعی صدر اسلام اولا، به دلیل خدمت صادقانه به مردم و جلب رضایت آنها، پشتوانه محکمی برای دفع تهدیدهای مقابل نظام فراهم ساخته بود و ثانیا، پایههای ایمانی و سازوکار مردمی آن موجب میگردید که در زمان جنگ، همة امکاناتی که میبایست صرف رفع فقر میشد، بهعلاوة تمامی امکانات جانی و مالی مردم، حتی خود فقرا، در خدمت جنگ قرار گرفته و با پیروزیهای پیدرپی و سرازیر شدن غنایم فتوحات، پلههای صعود امت اسلامی را یکی پس از دیگری رقم بزند و مراتب بالاتری از تأمین اجتماعی را فراهم نماید."