چکیده:
اهمیت روزافزون ابعاد اقتصادی جهانی شدن و تلاش برای سوق دادن اقتصادهای دولتی و متمرکز به سمت اقتصادهای باز و وجود دولت های رانتیر در حوزه خلیج فارس، موضوع حایز اهمیتی است که توجه به آن می تواند بسیاری از مسایل مهم منطقه را برای ما نمایان سازد. بررسی اوضاع اقتصادی شش کشور کویت، امارات، قطر، عربستان، عمان و بحرین با الگوی تحلیلی دولت رانتیر، و تحلیل تاثیرات جهانی شدن در چهار بعد کاهش حجم دولت، آزاد سازی اقتصادی، خصوصی سازی، و جذب سرمایه گذاری های خارجی بر اوضاع اقتصادی این منطقه، موضوع اصلی مقاله حاضر را شکل می دهد. فرضیه مقاله آن است که دولت های عرب در خلیج فارس با وجود درآمدهای سرشار از منابع رانتی، تحت تاثیر پدیده جهانی شدن اقتصاد، در راستای کاهش حجم دولت وتلاش برای برقراری یک اقتصاد باز اقدام نموده اند. با توجه به مطالب فوق، چهار شاخص را می توان برای جهانی شدن ذکر کرد: کاهش حجم دولت، آزاد سازی اقتصادی، خصوصی سازی، جذب سرمایه گذاری های خارجی.
Increasing importance of economic globalization and efforts at leading statist and command economies towards free market economies in spite of the presence of rentier economies in the Persian Gulf region can illuminate many regional issues. This paper deals with the economic conditions in Kuwait، the United Arab Emirates، Qatar، Saudi Arabia، Oman and Bahrain، using the rentier state analytical framework and an analysis of the impacts of globalization on the regional economic situation in four aspects including the reduction in the size of the state، economic liberalization، privatization and attraction of foreign investments. The hypothesis of the paper includes that the Arab states of the Persian Gulf، in spite of huge rentier revenues have moved to reduce the size of the state and to establish a free market economy as affected by the economic globalization.
خلاصه ماشینی:
"فرضیه مقاله آن است که دولتهای عرب در خلیج فارس با وجود درآمدهای سرشار از منابع رانتی، تحت تاثیر پدیده جهانی شدن اقتصاد،در راستای کاهش حجم دولت و تلاش برای برقراری یک اقتصاد باز اقدام نمودهاند.
کشورهای حوزه خلیج فارس نسبت به این شاخصها چگونه عمل کردهاند؟ فرضیه مقاله حاضر آن است که«دولتهای عرب در خلیج فارس با وجود درآمدهای سرشار از منابع رانتی،تحت تأثیر پدیده جهانی شدن اقتصاد،در راستای کاهش حجم دولت و تلاش برای برقراری یک اقتصاد باز اقدام نمودهاند.
عمان با استفاده از فنون پیشرفته بازیافت نفت،درصدد است تولیدات نفتی خود را کاهش دهد که این امر به این کشور اجازه میدهد زمان بیشتری برای تنوعسازی داشته باشد و افزایش قیمت جهانی نفت حکومت را قادرمیسازد منابع مالی بیشتری را در بخشهای غیرنفتی سرمایهگذاری کند.
اما طبق آمارهای که در این مقاله به ذکر آن پرداخته شده،شواهد حاکی از آن است که هرچند دولتهای خلیج فارس به دلیل افزایش قیمت نفت از حجم آنان(نسبت به (GNP به میزان قابل توجهی کاسته نشده،اما آنچه حایز اهمیت است آن است که دولتهای خلیج فارس فرآیند خصوصیسازی را شروع کرده و در تلاش به منظور کاهش نقش خود در مسایل اقتصادی جامعه هستند؛که البته این امر بدون زمینه و بسترهایی لازم مهیا نمیشود.
در واقع،سه شاخص قبلی به موازات کاهش نقش دولت در بخش اقتصاد صورت میگیرد که هرچند به دلیل افزایش قیمت نفت در سالهای اخیر دولت به لحاظ هزینه کردن در جامعه هزینههای بیشتری را بر عهده گرفته اما تقویت و رشد بخشهای خصوصی،افزایش جذب سرمایهگذاریهای خارجی و آزادسازی تجاری در این کشورها از جمله مسایلی است که نمیتوان آن را نادیده گرفت."