Abstract:
حدیث و تفسیر قرآن پیوندی دیرین دارند و تفسیر روایی از کهنترین گونههای تفسیری میباشد که برای توضیح و تبیین آیاتالهی شکل گرفته است. از جمله آیاتی که در تفاسیر روایی محل بحث جدی و اختلاف در میان مفسرین بوده، آیهG...فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًىF است. خطاب امری خداوند در آیه، موجب برداشتهای گوناگون میان مفسرین شده است و از این رو اهمیت بررسی موضوع به خوبی نمایان میشود. چرایی صدور این دستور از سوی خداوند متعال مسأله اصلی پژوهش بوده و با بررسی روایات تفسیری در تفاسیر و متون روایی عامه و خاصه مشخص گردید هفت دیدگاه وجود دارد که محوریت حکمت این امرِ الهی را بیان نموده است. پردامنهترین این دیدگاهها مربوط به جنس نعلین حضرت موسی که از «پوست میته» بوده میباشد. دیدگاه دیگر روایتی از حضرتولیعصر؟عج؟ است که با رد دیدگاه قبل، علت این فرمان الهی را «خارج نمودن حب اهلبیت ایشان» بیان نموده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی و با بررسی رجالی و متنی روایات دو دیدگاه مذکور، انجام گرفته است. مهمترین دستادورد پژوهش آن است که مشخص گردید اولاً قاطبه روایاتِ مربوط به پوست میته در منابع تفسیری روایی اهلسنت بوده است؛ ثانیاً از حیث تکرار، فراوانی روایات اصحاب، بیش از روایات رسولالله؟ص؟ میباشد؛ ثالثاً عمدهی احادیث اصحاب، از نظر سندی متنی دارای ضعف و جعل میباشد. همچنین در منابع تفسیری روایی شیعه، احادیث دال بر پوست میته علیرغم آنکه سندی صحیح دارد، ولی به سبب تعارض با قرآن، عدم موافقت با خانوادهی حدیث و مبنای فقهی شیعه، مشخص گردید که بر مبنای تقیه صادر گردیده و قولِ صحیح، همان روایتِ صادرشده از ناحیه مقدسه حضرت ولیعصر؟عج؟ میباشد. این حدیث به سبب دارا بودن سندی معتبر، پذیرش توسط اندیشمندان شیعه، سازگاری با قرآن کریم و دیگر احادیث همخانواده، قول ارجح در تفسیر این آیه میباشد که حکمت دستورِ خداوند را خارج نمودن حب خانواده از دل بیان مینماید.
Hadith and Qur'an interpretation have a long-standing relationship, and Hadith interpretation is one of the oldest types of interpretation that was formed to explain the divine verses. Among the verses that have been the subject of serious debate and disagreement among commentators in the narrative interpretations is the verse "…fakhla’ na’laika innaka bilwaadil muqaddasi Tuwaa ". God's commanding address in the verse has caused various interpretations among the commentators, and hence the importance of examining the issue is clearly visible. Why this order was issued by Almighty God has been the main issue of the research and by examining the interpretation traditions in Sunni and Shiite interpretations and hadith texts, it was determined: There are seven viewpoints that have expressed the centrality of the wisdom of this divine command. The most wide-ranging of these views is related to the type of shoes of Prophet Moses, which were made of "dead skin". The most widespread of these views is related to the type of shoes of Prophet Moses, which were made of "dead skin". Another point of view is a hadith of Hazrat Wali Asr (A.S.) who, rejecting the previous point of view, stated the reason for this divine command as "expelling the love of his family". The present research has been carried out by descriptive-analytical method and by examining the documents and texts of the hadiths of the two mentioned views. The most important achievement of the research is that it was determined: First of all, the hadiths related to the "dead skin" were written in Sunni commentary and hadith sources; Secondly, in terms of repetition, the frequency of hadiths of the Companions is more than the hadiths of the Holy Prophet (PBUH); Thirdly, most of the hadiths of the Companions are weak and fake in terms of documentation and text. Also, in the Shia commentary and hadith sources, the hadiths referring to "dead skin" despite having a valid document, but due to the following reasons, it was determined that those hadiths were issued on the basis of taqiyyah: Conflict with the Qur'an, disagreement with the Hadith family and the basis of Shia jurisprudence and the correct opinion is the same hadith issued from the holy region of Hazrat Wali Asr (A.S.). This hadith, due to "having an authentic document", "acceptance by Shia thinkers", "compatibility with the Holy Qur'an" and "compatibility with the family hadiths", is the preferred word in the interpretation of this verse, which is the wisdom of God's order is expressed as "Removing family love from the heart".
Machine summary:
بدین خاطر تحقیق حاضر بر آن است به سبب اهمیت موضوع تفسیر قرآن و اختلافات موجود در آیه مذکور، محوریت بحث را بر این دو نظر قرار داده تا ضمن بررسی رجالی احادیث وارده، از صحت و سقم آن آگاه گردیده و سپس با بررسی متنی روایات براساس قرآن، خانواده حدیث و فقه شیعه نظری صائب و صحیح را ارائه نماید.
لازم به ذکر است گرچه بیشتر روایات نقل شده در ارتباط با پوست میته میباشد، اما آنچه از نظر محتوا و متن مورد استناد و توجه شیعیان و مفسرین قرار گرفته، روایت حضرت ولیعصر؟عج؟ بوده که تفسیر آیه را بیرون نمودن حب اهلبیت؟عهم؟ بیان نموده است.
مالک بن انس روایت را از عموی خویش ابوسهیل بن مالک نقل نموده که نام وی نافع بن مالك بن أبی عامر، در زمره ثقات میباشد(عسقلانی، 1415ق: ج2، 239؛ ابن حبان تمیمی، 1 1393ق: ج5، 471) عبدالله بن احمدبن حنبل گوید: پدرم احمد وی را از مورد وثوق میداند.
در روایت دیگری محمدبن مسلم در ارتباط با خواندن نماز با پوست میته دباغی شده از امام صادق (ع)سؤال نمود که فرمودند: «لَا وَإِنْ دُبِغَ سَبْعِینَ مَرَّةً؛ خیر هرچند که هفتاد مرتبه نیز دباغی شده باشد»(ابن بابویه، 1413ق: ج1، 247) در روایتی دیگر ادامه حدیث چنین میباشد: «إِنَّا أَهْلَ الْبَیتِ لَا نُصَلِّی بِجُلُودِ الْمَیتَةِ وَ إِنْ دُبِغ»(ابن حیون، 1385ق: ج1، 126) منطوق روایت بر عدم جواز انتفاع از میته بهطور مطلق میباشد و تفاوتی میان جهندگی خون حیوانات بیان نشده است، بنابراین استفاده از میته حیوانی که خون جهنده دارد و نجس است و میته حیوانی که خون جهنده ندارد و پاک است، جایز نمیباشد(خوئی، 1410ق: ج3، 295).