Abstract:
زمینه و هدف
جنگنامه، اثر میرزا حسن آتشی شیرازی (سده سیزدهم هجری قمری)، منظومهای به فارسی، در نبردهای امام علی (ع) و مناقب امامان شیعه و در شمار حماسههای دینی است که نیمی از آن در بحر متقارب و نیم دیگر در قالب قصیده سروده شده است و تاریخ سرودن آن بطور دقیق معلوم نیست. این اثر در زمره آثار ادب عامی و تحت تاثیر اندیشهها و عواطف تودههای مردم سروده شده است و از این منظر، بررسی منابع تاریخی داستانهای آن، در راستای شناخت اندیشه حاکم بر اذهان عموم مردم در سده سیزدهم هجری درخور توجه خواهد بود.
روش مطالعه
شیوه کار توصیفی تحلیلی بوده و با ابزار کتابخانهای صورت گرفته است. پژوهشگر در این جستار به دنبال پاسخ این سوال است که آتشی داستانهای این جنگنامه را از چه منابعی گرفته است؟
یافته ها
شاعر در سرودن این اثر از منابع تاریخی کهن، آیات و روایات و قصهها و نیز برخی داستانهایی که در بین عوام، در زمان شاعر رواج داشته، استفاده کرده است. در این میان، وی داستانهایی را نیز ذکر کرده که فاقد ریشه تاریخی هستند و به نظر میرسد ساخته و پرداخته ذهن عوام جامعه و قصه گویان باشد.
نتیجه گیری
نویسنده داستانهای مشهور تاریخی چون غزوه خیبر، حکایت عمربن عبدود، و مولود حضرت رسول را از منابع مختلف کهن گرفته است و داستانهای ساختگی جنگ با دیو و اژدها را از قصه گویان و عوام اخذ کرده است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Jangannameh, written by Mirza Hassan Atashi Shirazi (13th century AH), is a poem in Farsi about the battles of Imam Ali (a.s.) and the successors of the Shia imams, and it is one of the religious epics, half of which is written in Bahr Mutaqar and the other half in The format of the poem is written and the exact date of its composition is not known. This work is among the works of popular literature and was written under the influence of the thoughts and emotions of the masses of people, and from this point of view, examining the historical sources of its stories will be worthy of attention in order to understand the thoughts ruling the minds of the general public in the 13th century of Hijri.
METHODOLOGY: The work method is descriptive-analytical and it was done with library tools. In this essay, the researcher is looking for the answer to the question, from what sources did Atashi get the stories of this war book?
FINDINGS: In composing this work, the poet has used ancient historical sources, verses, traditions and stories, as well as some stories that were popular among the common people during the poet's time. In the meantime, he also mentioned stories that have no historical roots and seem to be made up by the minds of the common people and storytellers.
CONCLUSION: The author has taken the famous historical stories such as the Battle of Kheyber, the story of Umar ibn Abdud, and the birth of Hazrat Rasool from various ancient sources, and he has taken the fictitious stories of the battle with demons and dragons from storytellers and common people.
Machine summary:
ARTICLE INFO ABSTRACT BACKGROUND AND OBJECTIVES: Jangannameh, written by Mirza Hassan Atashi Shirazi (13th century AH), is a poem in Farsi about the battles of Imam Article History: Ali (a.
داستانهاي قرآني بر فلک خواهم که قرص ماه را سازي دو نيم تا ببيند آشکارا جمله خلق روزگار بعد از آن خواهم که نصفي بر فلک پنهان شود نيمۀ ديگر فرود آيد برت بيانتظار معجزة شق القمر به فرمان خداوند تعالي و به دست پيامبر اسلام (ص )، در مکه و قبل از هجرت اتفاق افتاد و مسلمانان ، اعم از شيعه و سني، بر اين امر صحه گذاشته اند و در منابع مختلف فريقين به آن اشاره شده است (هاشمي، ١٣٨٥ :٢٤١).
البته در متون تاريخي و ديني و جنگنامه ها به بسياري از اين معجزات و کرامات اشاره شده و بسياري از آنها هم در منابع تاريخي نيامده ولي در جنگنامۀ آتشي داستانهايي آمده که به نظر ميرسد ساخته و پرداختۀ ذهن شاعر است .
در جنگنامۀ آتشي داستانهايي از جنگ امام علي (ع ) با موجودات فراعادي بيان شده که اگرچه عقل و عرف ممکن است اعتبار آنها را تصديق نکند، در منابع ديني نقل شده اند و با توجه به کرامت اوليا و بزرگان دين براحتي نميتوان آنها را رد کرد؛ چراکه برخي از آنها نظير تبديل شدن عصاي موسي (ع ) به اژدها (قصص /٣١) مأخذ قرآني دارند (اين امور عقل گريزند نه عقل ستيز).
(406 /17 :1386 قطب راوندي در الخرائج و الجرائح با ترجمۀ جلوه هاي اعجاز معصومين (راوندي، ١٣٩٠ :٢٨) به اين معجزة پيامبر (ص ) اشاره کرده است .
ir : Responsible author) Mohammad Hadi Khaleghzadeh: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran.