Abstract:
ورود صنایع و کارخانههای جدید به ایران در اواخر دورهی قاجاریه و دورهی پهلوی پیامدهای
مختلف سیاسی, اقتصادی,» اجتماعی و فرهنگی بههمراه داشت. از جمله پیامدهای اجتماعی آن
وضع گروهها و طبقات مختلف جامعه است که تغییری در وضع زندگانی آنها ایجاد نمود. در
این بین عدهی زیادی از زنان به استخدام این کارخانهها در آمدند و به تبع آن» از پیامدهای آن
نیز راه گریزی نداشتند. هدف پژوهش حاضر در واقع کشف پیامدهای اجتماعی ورود و
تاسیس کارخانهها بر زنان شاغل در آنهاست و پرسش اصلی پژوهش نیز اینگونه طرح
میشود که وضع اجتماعی زنان کارگر کارخانهها در ایران عصر قاجار و پهلوی چگونه بوده
است؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که مواردی چون دستمزد بسیار پایین» ساعت کار
طولانی» وضع بهداشتی بد کارخانهها برای زنان» نداشتن بیمه» بدرفتاری کارفرمایان و نیز
سوءاستفادهی جنسی از زنان از مهمترین پیامدهای اجتماعی برای زنان کارگر بوده است. این
پژوهش تاریخی درصدد است تا با روش گردآوری دادهها از منابع کتابخانهای و دستهبندی
مطالب با روش توصیفی تحلیلی دادهها را تجزیه و تحلیل کند.
The entrance of new industries and factories into Iran in the late Qajar and Pahlavi
eras had various political, economic, social, and cultural consequences. From
amongst its social consequences one can mention the creation of different groups
and classes of society that changed people’s lives. Many women were employed by
the factories, the effects and consequences of which were inevitable. The study
aimed to examine the social effects of the entrance of industry and the
establishment of factories on women that worked in them. The main question is:
What was the social status of the Iranian women that worked in Qajar and Pahlavi
eras? The results showed that such issues as very low wages, long working hours,
poor factory hygiene, lack of insurance, employers’ bad behavior and sexual abuse
were the most important social consequences of the entrance of the industries for
working women. The historiographical study sought to collect data from library
sources, analyze the data, and categorize them using a descriptive-analytical
method.
Machine summary:
هدف پـژوهش حاضـر در واقـع کشـف پيامـدهاي اجتمـاعي ورود و تأسيس کارخانه ها بر زنان شاغل در آن هاست و پرسـش اصـلي پـژوهش نيـز اين گونـه طـرح ميشود که وضع اجتماعي زنان کارگر کارخانه ها در ايران عصر قاجار و پهلـوي چگونـه بـوده است ؟ يافته هاي پژوهش حاکي از آن است که مواردي چون دستمزد بسيار پايين ، سـاعت کـار طولاني، وضع بهداشتي بد کارخانه ها براي زنـان ، نداشـتن بيمـه ، بـدرفتاري کارفرمايـان و نيـز سوءاستفاده ي جنسي از زنان از مهم ترين پيامدهاي اجتماعي براي زنانِ کارگر بوده است .
در اين بين ويلم فلور در کتاب مشهور خود، جستارهايي از تاريخ اجتماعي ايران ، به ويژه در جلد شش تحت عنوان اتحاديه ي کـارگري و قـانون کـار در ايـران و جلد هشت با عنوان صنعتي شدن ايران و شورش شيخ احمد مـدني، بسـياري از مسـائل زنـانِ کارگر را در قالب وضع کلي کارگران در ايران بيان کرده است .
مقاله اي نيز از والنتين مقدم ١ به فارسي ترجمه شده است تحت عنوان «پنهان در تاريخ : زنان و نقش اقتصادي آنـان در ايـران عصر قاجار و پهلوي» (مقدم ، ١٣٩٥: ١٢٨ ـ ٧٨) که بسياري از جنبـه هاي وضـع زنـان کـارگر (اعم از کارگران صنعتي، خدماتي، کشاورزي و...
ورود صنايع و کارخانه هاي جديد به ايران (دوره هاي قاجار و پهلوي) غالباً در پژوهش هايي که در خصوص صنعتي شـدن ايـران صـورت گرفتـه اسـت ، اواخـر دوره ي قاجار به عنوان دوره ي شروع جريان صنعتي شدن و ورود کارخانه هاي جديد بـه ايـران مطرح شده است (عيسوي، ١٣٦٢: ٤٧٤؛ جمال زاده ، ١٣٨٤: ٩٥ ـ ٩٣؛ راوندي، ١٣٧٨: ٧/ ١١ ـ ٦١٠؛ پرانتوسکي و ديگران ، ١٣٥٩: ٣٧١؛ مقدم ، ١٣٩٥: ٨٦).