Abstract:
زمینه و هدف: مثنوی فتح نامۀ صادقی بیگ افشار(1017-940 م) یکی از آثار حماسی ـ تاریخی است که در دوران صفویه مورد توجّه برخی از مهمترین تاریخ نگاران و تذکره نویسان این عصر قرارگرفته است؛ اما این اثر بسبب اشتهار صادقی در نقّاشی و هنر، در دوران بعد کمتر مورد توجّه واقع شده است. جستار پیش رو کوشیده است ضمن معرفی این اثر، بسامد های معنادار سبکی آن را نیز مشخص کند.
روش مطالعه: این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیلی ـ توصیفی صورت گرفته است.
یافته ها: صادقی بیگ با تاثیرپذیری از شاهنامه و تا حدودی اسکندرنامه کوشیده است از تمام ابزارهای موسیقی آفرین شعر، ازجمله موسیقی بیرونی، درونی، کناری و..، استفاده کند و در کنار ترکیب سازیهای واژگانی ـ به دور از برساختهای جعلی ـ و نیز استفادۀ معنادار از عناصر مهم بیانی همچون تشبیه، کنایه و..، چگونگی قدرتگیری شاه عبّاس و دلاوریهای او و سپاهیانش را تا فتح هرات بتصویر بکشد.
نتیجه گیری: صاحب فتح نامه به واسطۀ جایگاه ویژۀ خود بعنوان رئیس کتابخانۀ سلطنتی شاه عبّاس صفوی، روایتی مستقیم را از پاره ای تحولات این دوره ارائه میدهد که از منظر تاریخی نیز قطعا دارای اهمیت است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Masnavi of Sadeghi Beg Afshar (1017-940 AD) is one of the epic-historical works that has been considered by some of the most important historians and biographers of this era; However, due to Sadeghi's reputation in painting and art, this work has received less attention in the later period. The present paper has tried to introduce this work and also to determine its significant stylistic frequencies.
METHODOLOGY: This study was conducted using descriptive-analytical method.
FINDINGS: Influenced by Shahnameh and to some extent Eskandarnameh, Sadeghi Beyg has tried to use all musical instruments that create poetry, including external, internal, lateral, etc. music, and along with lexical compositions, far from constructive Fake - as well as the meaningful use of important elements of expression such as simile, irony, etc., to illustrate how Shah Abbas gained power and the heroism of him and his troops until the conquest of Herat.
CONCLUSION: The owner of Fathnameh, due to his special position as the head of the royal library of Shah Abbas Safavid, provides a direct account of some of the developments of this period, which is definitely important from a historical point of view.
Machine summary:
سابقۀ پژوهش فتح نامه بااينکه يکي از معروفترين آثار حماسي دوران خود بوده ، کمتر مورد توجّه محققان امروزي قرار گرفته است ؛ بگونه اي که هيچ مقالۀ مستقلي بدان نپرداخته است و محققاني همانند محمدعليخان تربيت (١٣١٠، ١٣٦٨ و ١٣٧٨)، خيّام پور (١٣٢٧)، محمدتقي دانش پژوه (١٣٤٩ و ١٣٤٨)، محمدعلي کريم زادة تبريزي (١٣٦٣) تنها به اين اثر اشارة مختصري داشته اند.
آغاز: بــه نــام خــدايي کــه محتــاج نيســــت بــه جــز نــام او درّة الــتــّاج نــيســــت انجام : مــغــنــّي بــه حــربــي مــزن لاف حــرب بــزن از ســــر خــوش دلــي چــار ضــــرب انگيزه هاي شاعر از کنکاش در متن فتح نامه دو دليل اصلي براي سروده شدن اين اثر ديده ميشود؛ اولين انگيزة اصلي و آشکار شاعر در سرودن اين منظومه ، فرماني است که صادقي از «فرمان فرماي مُلک ايران »، شاه عبّاس «جوان بخت »، دريافت کرده است (گ :٤٩٠)؛ مسئلۀ نوآوري و نيز رقابت با فردوسي و برخي ديگر از شعرا انگيزة مهم ديگري است که در گفتگوي ميان صادقي با سروش غيبي آشکار ميشود؛ شبي که صادقي از «بادة غصّه » مست بوده است و از «ناکامي خويش » در هنر شاعري نوميد شده بود، «يکي نرمخوتر از باد سحر» که گويا همان سروش غيبي است ، با او از در گفتگو درميآيد و به او نويد ميدهد که نوبت بزم عشرت و سخن گستري فرارسيده است (گ : ٤٩٠ تا ٥٠٣).
Arafat al-Ashiqin and Arsat al-Arifin, edited by Zabihullah Sahibkari and Amina Fakhrahmad and under the scientific supervision of Mohammad Ghahraman, Tehran: Written Heritage, Islamic Consultative Assembly and Museum and Documentation Center.