Abstract:
زمینه و هدف: اخلاق یکی از بنیادیترین اصول هر جامعه محسوب میگردد که جایگاه خاصی در ادبیات دارد. شعر و ادبیات فارسی در جریان تحولات ایدئولوژیکی و فکری انقلاب اسلامی پا به عرصۀ تازه ای نهاد؛ تا جایی که در رویارویی با حوادث و اتفاقات دنیای مدرن و جریانات روشنفکری غربی شاهد بروز و ظهور تحولات اساسی و چشمگیر در آثار شاعران ارزشی و انقلابی هستیم. شاعران و هنرمندان انقلابی در سالهای پس از پایان جنگ با بهره گیری از آرمانهای انقلابی و تعالیم دینی تغییراتی را در مفاهیم اخلاقی در قالب مضامین شعری ایجاد نمودند. ازآنجاکه تاکنون دربارۀ محتوای اخلاقی شعر انقلابی دوران معاصر مقاله و پژوهش مبسوطی بصورت مستقل انجام نشده است، در این پژوهش به واکاوی مفاهیم و ارزشهای اخلاقی در اشعار شاعران انقلابی پس از خاتمۀ جنگ تحمیلی و دوران هشت سالۀ دفاع مقدّس پرداخته میشود. ازآنجاکه در دوران معاصر بویژه در دهۀ هفتاد و هشتاد تحولات سیاسی و اجتماعی قابل توجهی در کشور رخ داد، این حیطۀ زمانی برهۀ قابل توجهی را از حیث موضوع مورد مطالعه دربر میگیرد.
روش مطالعه: این پژوهش براساس روش کتابخانه ای و شیوۀ توصیفی–تحلیلی انجام گرفته است.
یافته ها: در اشعار شاعران مذکور، بیشتر تاکید ایشان بر مفاهیم اخلاقی و ارزشی چون عدالت، نوعدوستی، پرهیز از مدگرایی، مبارزه با بدحجابی، جبهه گیری علیه روشنفکری غربی و یادآوری فضایل اخلاقی اسلامی-عاشورایی است.
نتیجه گیری: شاعران آگاه سبب بیعدالتی در بین طبقات اجتماعی جامعه را در گرو ضعفهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنجارشکنی مسئولان دانسته و زبان به انتقاد میگشایند که بر این اساس در حوزۀ اخلاق توجه و رویکرد اخلاق اجتماعی را بیشتر مدنظر داشتند تا پرداختن به اخلاق فردی. البته این مطلب بدان معنا نیست که در این باب به بحث و واکاوی ارزشهای فردی توجهی نداشته اند، اما در مقام مقایسه، مسائل مربوط به اخلاق اجتماعی تا حدودی بصورت دقیقتر و ریزبینانه تری مورد توجه قرار گرفته است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Ethics is one of the most fundamental principles of any society that has a special place in literature. Persian poetry and literature entered a new arena during the ideological and intellectual developments of the Islamic Revolution; To the extent that in the face of the events of the modern world and the currents of Western intellectualism, we are witnessing the emergence of fundamental and dramatic changes in the works of valuable and revolutionary poets. Revolutionary poets and artists in the years after the end of the war, using revolutionary ideals and religious teachings, made changes in moral concepts in the form of poetic themes. Since no detailed article or research has been done on the moral content of contemporary revolutionary poetry, this study examines the moral concepts and values in the poems of revolutionary poets after the end of the imposed war and the eight-year period of holy defense. Since significant political and social developments took place in the country during the contemporary period, especially in the seventies and eighties, this time span covers a significant period in terms of the subject under study.
METHODOLOGY: This research is based on library method and descriptive-analytical method.
FINDINGS: In the poems of the mentioned poets, most of their emphasis is on moral and value concepts such as justice, altruism, avoiding fashion, fighting against bad hijab, taking a stand against Western intellectuals and recalling the moral virtues of Islam-Ashura.
CONCLUSION: Informed poets attribute the cause of injustice among the social classes of the society to the economic, political, social, cultural and norm-breaking weaknesses of the officials and open their mouths to criticism. Addressing individual ethics. Of course, this does not mean that they have not paid attention to the discussion and analysis of individual values in this regard, but in comparison, issues related to social ethics have been considered somewhat more precisely and meticulously.
Machine summary:
ازآنجاکه تاکنون دربارة محتواي اخلاقي شعر انقلابي دوران معاصر مقاله و پژوهش مبسوطي بصورت مستقل انجام نشده است ، در اين پژوهش به واکاوي مفاهيم و ارزشهاي اخلاقي در اشعار شاعران انقلابي پس از خاتمۀ جنگ تحميلي و دوران هشت سالۀ دفاع مقدّس پرداخته ميشود.
براساس آنچه گفته شد پژوهش پيش رو با درنظر گرفتن مفاهيم و ارزشهاي والاي اخلاق اسلامي در فضاي سياسي-اجتماعي، در پي پاسخ به اين سؤالات است که آموزه هاي اخلاقي شعر شاعران انقلابي عصر حاضر بيشتر کدام است ؟ مهمترين موضوعاتي که اين شاعران در باب اخلاق به آن توجه نموده اند چيست و آيا موضوعات موردتوجه آنها آموزه هاي فردي است يا مفاهيم اجتماعي را نيز دربر ميگيرد؟ ضرورت و سابقۀ پژوهش پيرامون جريان شناسي شعر معاصر از منظر رويکرد اخلاق مدار شاعران انقلابي معاصر وُ بعد محتوايي اين اشعار، پژوهش علمي و قابل استنادي صورت نگرفته است ، اما در اشعار اين شاعران مضامين اخلاقي بسيار زيادي در مواجهه با کاستيهاي موجود در فضاي سياسي-اجتماعي جامعۀ پيرامون وجود دارد که نقش بسزايي در بستر فرهنگي جامعه داشته است .
ظلم ستيزي، توجه به کرامت والاي انساني، پرهيز از مُدگرايي و تقليد از روشنفکري غيراخلاقي غربي، ستايش عدالت و توجه به مفاهيم و ارزشهاي اجتماعي در قالب آموزه هاي قرآني و عاشورايي از مواردي است که ميتوان بعنوان رويکردهاي اخلاقي در شعر اين دوران مدّنظر قرار داد.
آنچه از شعر اين دوره در حوزة فرهنگ و اخلاق به ذهن متبادر ميشود، نوعي اعتراض ، انتقاد از کجرويهاي اخلاقي و فرهنگي در جامعه است .