Abstract:
رشد قوه خیال در تعالی تفکر فلسفی، نقش موثری دارد.بدین بیان که بر اساس مبانی و نظام معرفت شناختی صدرایی، نبود قوه خیال مساوی با عدم شناخت است. قوه خیال گرچه همه نفس انسانی نیست اما خود واسطه در سیر نزول ـ صورت دهی به معانی عقلی ـ و صعود ـ بستر سازی صورتهای مثالی جهت پیدایش معانی عقلی ـ است. این قاعده از قوه ادراکی کودکان نیز مستثنی نیست. در این پژوهش ابتدا تفکر فلسفی را اعم از تفکر در کلیات هستی دانسته ایم تا با حفظ روش عقلی، شاخههای زیربنایی مرتبط در رشد تفکر را نیز داخل در تعریف کنیم. سپس خیالِ مورد نظر صدرالمتألهین را بهعنوان خازن صور و اعانهای که در ادراک دارد، تبیین نمودهایم و نتیجه گرفتهایم که خیال میتواند هم رشد داشته باشد ـ چراکه ملکهای نفسانی است و لذتجو و مؤثر در صدور فعل است ـ و هم این رشد میتواند در تعالی تفکر فلسفی کودکان، در بخشهای ادراکی و عملی و تناسب مجموعی قوا در اثر تطهیر قلب مؤثر افتد.
The growth of the faculty of imagination performs a significant role in the transcendence of philosophical thought. As per Mulla Sadra’s principles and system of epistemology, the privation of imagination equals the lack of knowledge. Although, the faculty of imagination is not equal to the whole of man’s mind, it is a mediator both in the descending course -the process of giving forms to the intellectual meanings- and ascending course -the process in which imaginal forms make the ground for the development of intellectual meanings. This rule covers the faculty of perception of children, too.
In their research, the authors have first taken the philosophical thought more general than the thought in universals in order to preserve rational method and thus to subsume in the definition the fundamental branches related to the growth of thought. Then, they explained Mulla Sadra’s desired faculty of imagination as a container of forms and as an aid to perception. They have drawn the conclusion that the faculty of imagination can make progress –because it is an innate disposition, taking delight and is influential in performing actions- and this progress can work in the transcendence of children’s philosophical thought in the positions of perception and practice and the collective harmony of faculties due to the purification of their souls.
Machine summary:
سپس خیالِ مورد نظر صدرالمتألهین را بهعنوان خازن صور و اعانهای که در ادراک دارد، تبیین نمودهایم و نتیجه گرفتهایم که خیال میتواند هم رشد داشته باشد ـ چراکه ملکهای نفسانی است و لذتجو و مؤثر در صدور فعل است ـ و هم این رشد میتواند در تعالی تفکر فلسفی کودکان، در بخشهای ادراکی و عملی و تناسب مجموعی قوا در اثر تطهیر قلب مؤثر افتد.
از جهت وجودی و عملی نیز خیال یکی از قوای انسانی است که به دلیل واسطهگری او بین دو عالم ماده و عقل و به دلیل منبعِ تغذیه عملکردِ دیگر قوا بودن، بهعنوان جزئی مهم در تعالی انسان ایفای نقش میکند.
با مطالعه کتب ملاصدرا، به سه دلیل برای قابلیت رشد داشتن این قوه رسیدیم و با دقت در کلام صدرا معلوم شد که رشد خیال در سه حوزه «ادراک بهتر»، «صدور فعل برتر» و «تزکیه نفس و صعود به ساحت تجرد» در تعالی تفکر فلسفی کودکان اثرگذار میباشد.
لذا فعلیت این قوه در ابتدا ایجادِ زمینه برای فعلیت نفس در رتبه عقل است و دراینمیان هرچه بهتر تناسب خود را با دیگر قوا پیدا کرده باشد، معقولسازی محسوسات و صدور فعل بهتر رخ خواهد داد.
یعنی با رشد خیال، کودک به صدور فعلِ برتر نزدیکتر میشود و با فرض انجام فعل، در بُعد عمل تکامل جدید رخ داده و عقل نیاز و شوق به اشتداد وجودی را در خود مییابد که اگر این چرخه بخواهد ادامه پیدا کند، تفکر فلسفی میتواند همیار مناسبی برای شناخت لایههای حقایق و استکمال نفس باشد.