Abstract:
احیای نسخ خطی گامی موثر در شناخت میراث فرهنگی و ادبی هر قومی است . پیشرفت
و اعتلای هیچ ملتی میسر نمیشود مگر اینکه از پیشینۀ تاریخ ادب و فرهنگ خود آگاهی
داشته باشد. از این رو انتقال آثار گذشتگان به شیوة صحیح و به دور از دخل و تصرف ، از
ضروریات فرهنگی هر جامعه ای است . نسخه خطی«شاهد غیبی» یکی از این آثار عرفانی در
قالب مثنوی در بحر هرج مسدس محذوف به زبان فارسی است که آن را شاعری«احمد» نام
در سال ١٣٣٢هجری قمری سروده است . این نسخۀ منحصر به فرد مشتمل بر دو بخش
است : بخش اول آن به شرح احوال «میر محمد زیورالدین » پسر «میرحسین بغدادی» که
نسب او به «شیخ عبدالقادر گیلانی» میرسد، پرداخته و بخش دوم آن در بیان سلسلۀ
نقشبندیه و آداب سلوک این طریقت است . این پژوهش ضمن توضیحاتی دربارة محتوای
نسخه ، به بررسی ساختار و مهمترین ویژگیهای سبک شناسی آن در سه سطح فکری، ادبی
و زبانی میپردازد. روش پژوهش حاضر به شیوه تحلیل محتوا و کتابخانه ای و بر اساس اصل
اثر و شواهد مستخرج از آن بوده است .
The revival of the manuscript is an effective step in recognizing the cultural and literary heritage of each nation. Progress and advancement of any nation is not possible unless it is aware of the background of its culture and literary history. Therefore, transferring the works of the past people in a proper way and far from manipulation is the cultural necessities of any society. The manuscript of "The Absent Witness", one of these mystical works in the form of Masnavi in Bahr Hazaj Mosades Mahzuf is in the Persian language which was written by the poet "Ahmad" in 1953. This unique version has two parts: A: The first part describes the circumstances of Mir Mohammed Zivar Al-Din son of Mir Hossein Baghdadi, whose ancestry reaches Sheikh Abdul Qadar Gilani, and the second part deals with the Naghshbandieh dynasty and the practices of this conduct. The present study, while providing an explanation about the content of the manuscript of "absent witness", examines its structure and most important stylistic features at three levels of intellectual, literary and linguistic levels.
The research method was library and content analysis and based on the principle of works and evidence derived from it.
Machine summary:
در فهرست الفبايي نسخه هاي خطي کتابخانه گنج بخش چنين آمده است : (=١٣٣٢، مثنوي شاهد غيبي، ادب و تاريخ ، ف ، نظم ) کاتب و شاعر: احمد،٣٠٢ص ، تاريخ تأليف و کتابت ١٣٣٢ه .
بر اساس آنچه از متن استنباط ميشود وي با علم ادب ، قرآن ، حديث ، عرفان و به خصوص طريقت نقشبنديه آشنا بوده تا آنجا که بسياري از اصطلاحات عرفاني اين طريقت را در منظومه خود با بسامد بالا بيان کرده است .
چه خوش فـرمـود آن استـاد دانـا کــه باشـــد روح او را در جنــان جـــا (همان : ص ٦) گـل دل بـشکفـد بـس غنچـه آسـا گشـايد قـصـۀ يوسـف زلـيـخـا نخست از جام جامي چون شود مست بگويد وانگهـي پيمـانـه در دسـت (همان : ص ٨٤) نمونه هايي از تأثيرپذيري متني «شاهد غيبي» از «يوسف و زليخا»: متاب از عشــق رو گرچه مجازييســت کـــــه آن بهر حقيقت چاره سازيست (همان : ص ٦) «متاب از عشــق رو گرچه مجازيســت که آن نهي حقيقي کار ســـازيســـت » (هفت اورنگ ، جامي: ص ٥٩٤) به نام آن که نامش حرز جانهاســـت ثنــايش زيور حســـن بيــانهــاســــت (همان : ص ١) که با اندک تفاوت واژه ها يادآور بيت زير از جامي است : به نام آن که عشــقش حرز جانهاســت ثنـايش جوهر تيغ زبـانهــاســــت (هفت اورنگ ، جامي: ص ٥٧٦) ويژگيهاي سبکي کتاب شاهد غيبي آثار ادبي همواره متأثر از سبک رايج زمان خود هستند و در آنها ويژگيهايي است که سبب تمايز آنها از ساير آثار ميشود.